Meer lek- en corruptiezaken onder ambtenaren

Het aantal gevallen van ambtelijke corruptie en schending van de geheimhoudingsplicht is in 2018 fors gestegen ten opzichte van 2017. Het aantal corruptiezaken steeg van 22 naar 33 en het aantal ‘lekzaken’ van 23 naar 32. Dat blijkt uit het vandaag gepubliceerde jaarverslag van het Openbaar Ministerie. Ook bleek dat gevallen van ambtelijke zelfverrijking rond gemeentelijke aanbestedingen vaak voorkwam.

Zeer ernstige en complexe zaken

In de 65 corruptie- en lekonderzoeken die de Rijksrecherche in 2018 heeft gedaan gaat het om zeer ernstige en complexe zaken, waarbij ook regelmatig contacten met de georganiseerde criminaliteit worden waargenomen. ‘Deze onderzoeken zijn zeer intensief, kennen een groot afbreukrisico en kosten veel capaciteit en expertise.’ Justitie wijst de stijging van het aantal zaken van 45 naar 65 aan het feit dat de onderwereld en bovenwereld meer met elkaar verweven raken. Tegen BNR zei OM-topman Gerrit van der Burg dat het voor ambtenaren soms lucratief is om bij criminaliteit weg te kijken.

Ambtelijke zelfverrijking
Opvallend is verder dat de Rijksrecherche in 2018 meerdere onderzoeken naar aanbestedingen op gemeentelijk niveau begon. In deze onderzoeken bleek dat bij gemeentelijke instanties valse facturering en fraude voor zelfverrijking vaak voorkwam. Over welke gemeenten het hier gaat wordt niet genoemd. Naast strafrechtelijke trajecten maakt de Rijksrecherche ook bestuurlijke rapportages op, waarbij het advies betrekking heeft op gedegen screenen van personeel bij projecten, de zorg voor het vier-ogen principe bij betalingen en het controleren van de facturering met betrekking tot geleverde kwaliteit.

Nog nooit zoveel zaken
De Rijksrecherche onderzoekt feiten of gedragingen die de integriteit van de overheid ernstig kunnen aantasten, bijvoorbeeld als ambtsdragers en andere functionarissen van de (semi-)overheid misdrijven begaan. Het gaat vooral om opsporingsonderzoeken naar corruptie, valsheid in geschrifte, fraude of schending van de geheimhoudingsplicht. In 2018 deed de Rijksrecherche 139 oriënterende, feiten- en strafrechtelijke onderzoeken. Nog nooit eerder deed de Rijksrecherche zoveel zaken.

Taaie ondermijnende criminaliteit
Verder blijkt dat de georganiseerde criminaliteit krachtiger wordt en criminelen meer samenwerken in drugshandel of fraude. 'De criminaliteit in 2018 werd gekenmerkt door taaie ondermijnende criminaliteit met bedreigende effecten in de samenleving die we volstrekt niet willen', stelt Van der Burg. Het OM heeft in 2018 meer criminele samenwerkingsverbanden aangepakt dan in 2017. Ook de aanpak van fraude lag ruim boven de gestelde norm. Het afgelopen jaar werd er ruim 171 miljoen euro aan crimineel vermogen afgepakt. 

‘Alles uit de kast gehaald’
Bij de aanpak van ondermijning worden criminele verbanden onderzocht en faciliterende netwerken blootgelegd. Politie en Openbaar Ministerie zetten veel capaciteit in op liquidatieonderzoeken en op die criminele verbanden. Voor het oplossen van liquidatiezaken is inzet nodig van het volledige palet aan opsporingsbevoegdheden. ‘Alles wordt uit de kast gehaald om de gevaarlijke, gewelddadige ontwikkelingen te keren’, aldus Van der Burg. Om het grote werkaanbod met de beschikbare capaciteit aan te kunnen en bijzondere expertise van andere diensten te kunnen gebruiken, werd ook in 2018 de samenwerking met netwerkpartners gezocht als het onderzoek zich daarvoor leende.