Leren kijken als een boa

Handhaven betekent proactief zijn. Dat zijn buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) Krystl en Jeanine van eenheid Zuid in de gemeente Haarlemmermeer dan ook. Niet alleen meldingen, maar alles wat zij ad hoc op straat tegenkomen in Nieuw-Vennep registreren zij. Mensen die regels overtreden worden sowieso aangesproken, op straat, thuis, in hun winkel en zelfs telefonisch.

Scooters

Het is de dag na de aanslag in Utrecht en een dag voor de Baudet-revolutie als ik in het grijze Nieuw-Vennep arriveer. Een paar uur later schijnt het zonnetje en voelt het lenteachtig aan. In de tussentijd was ik op pad met boa’s Krystl en Jeanine. Voor de meeloopdag hebben zich maar liefst vijftig mensen aangemeld. Zij kunnen in tweetal per tijdvak van anderhalf uur meelopen in de gebieden Noord, Zuid, Midden of Schiphol. 'Nee, het is Nieuw-Vennep niet zo druk als op De Wallen', zegt Jeanine die vijf jaar lang boa was in Amsterdam, met name in stadsdeel Nieuw-West, en sinds een jaar in Nieuw-Vennep werkt. Zijn de verschillen groot? Eigenlijk valt het wel mee, vindt ze. ‘Ook daar zijn honden en scooters. Ja, wel meer scooters.’

Hondenpoep
Maar het werk is hetzelfde. En misschien krijg je in Amsterdam vaker een grote bek, ook in Nieuw-Vennep (30.000 zielen) zijn mensen niet altijd alleen maar vriendelijk en meegaand met de boa. ‘In principe geven we mensen eerst een waarschuwing als ze de hondenpoep niet opruimen. We bieden ze dan een zakje aan. Sommige mensen weigeren dat en betalen liever de boete van 150 euro. Ze klagen dan over de hoogte van het bedrag, maar ja, dat hebben wij ook niet bedacht’, vertelt Krystl. Zij denkt dat de mentaliteit van boa’s in Amsterdam harder is dan in Nieuw-Vennep. ‘Hier geven we een waarschuwing, daar is het echt no mercy. Je wordt bij een overtreding meteen op de bon geslingerd.’ Jeanine nuanceert dat, maar bevestigt dat er enkele zero tolerance gebieden zijn in de hoofdstad.



Rode motor
In Nieuw-Vennep gaan we eerst af op een melding van een rode motor die al bijna drie weken voor een huis staat geparkeerd onder een boom die binnenkort wordt gekapt. ‘Een gevaarlijke situatie’, aldus Jeanine. De motor heeft een kapotte lamp. Na een check op het kenteken vinden de boa’s het adres van de eigenaar die een heel stuk verderop blijkt te wonen, in het winkelhart van het plaatsje. Het is even zoeken, maar als het huisnummer is gevonden, gaan de boa’s de trap en galerij op en bellen aan. Een jonge vrouw doet open. De boa’s vragen of de rode motor van de bewoner van dit huis is. De vrouw bevestigt dat de motor van haar vriend is, maar die is aan het werk. ‘We kunnen vanavond terugkomen of kun je hem bellen?’, vraagt Jeanine. De vrouw belt haar vriend op en even later heeft Jeanine met hem afgesproken dat hij de motor deze week ophaalt. ‘Hij zei niet te weten dat hij daar stond, hij had hem voor reparatie naar een vriend gebracht’, vertelt ze.

'O, dat wist ik niet!'

Mensen mogen niet fietsen in passages van het winkelcentrum, maar doen dat wel. Meteen wordt een Aziatisch uitziende vrouw gevraagd af te stappen. Ze gehoorzaamt. Een tweede vrouw verderop ziet het gebeuren en stapt alvast af. ‘Die hoef ik dus niet meer te waarschuwen’, schat Krystl in. En passant pakken we een busje mee van de plaatselijke bakker die al een tijd staat geparkeerd voor de ingang van winkelcentrum De Symfonie. ‘Dat hadden we eerder vanochtend ook al geconstateerd. De zijdeur van het busje staat open, maar er wordt niet geladen of gelost, dus je mag er niet blijven staan. We gaan dat even tegen hem zeggen’, zegt Krystl. Er ligt geen brood in de schappen van de bakker. Ze lijken aan het verbouwen te zijn. ‘O, dat wist ik niet’, zegt een van de mannen die er aan het werk is op de mededeling dat je maar tien minuten mag laden en lossen. Hij rijdt het busje weg.



Meldingen
Elke melding krijgt een nummer, zodat duidelijk is wat er de vorige keer mee is gebeurd en dat ook naar de melder kan worden teruggekoppeld. Het aantal meldingen per dag verschilt. De ene keer zijn het er drie per boa, de andere keer acht. Het maximum is tien op een dag. De meest voorkomende overtredingen gaan over hondenpoep of zijn verkeer-gerelateerd, zoals scooters op een fietspad. We zien het gebeuren. Een scooter met twee jongens zonder helm rijdt zelfs over de stoep. De boa’s kunnen ze niet meer tegenhouden, maar noteren wel het nummerbord. ‘Die kunnen een bezoekje verwachten.’

Wapenstok
Teammanager Edmée Adriaan loopt ook mee. Ze werkt al tien jaar in Nieuw-Vennep. ‘Mensen maken altijd overtredingen. Ze zijn heel goed in de schuld buiten zichzelf zoeken en verwachten veel van de overheid, maar ze mogen zelf ook wel eens iets oplossen.’ In eerdere jaren was er meer agressie van grote groepen jongeren, vertelt Adriaan. De wapenstok werd geïntroduceerd in de uitrusting van de boa’s en met inzet van straatcoaches werd de agressie beteugeld. Vervolgens werd de wapenstok weer uit de standaarduitrusting gehaald. Dat vond ze gek. ‘Wij wilden hem liever houden, je haalt toch ook niet het pistool weg bij de politie, omdat ze dat niet gebruiken? Het is puur voor verdediging.’ In Nieuw-Vennep bestaat de uitrusting verder uit handboeien en communicatie- en registratieapparatuur. Pepperspray vindt ze niet nodig, maar een pilot met de bodycam lijkt er wel te komen. ‘Dat is vooral voor de aanpak van snorders op Schiphol.’

Hoogste scholingsintensiteit
Boa’s hebben de hoogste scholingsintensiteit, weet Adriaan. Na hun opleiding moeten ze ieder jaar modules volgen om hun bevoegdheden te behouden. ‘Bij de politie kunnen ze hun bevoegdheid na de politieschool niet meer verliezen.’ Het lijkt Krystl leuk meer ‘politietaken’ over te nemen, alleen moet het dan wel gaan om pure ‘leefbaarheidstaken’. ‘We worden ook wel op evenementen ingezet, maar ik vind dat openbare orde en veiligheidstaken toch echt bij de politie horen’, aldus Adriaan. ‘Als de politie zich daar terugtrekt, kunnen we dat niet zomaar overnemen. Net zo min als de openbare orde handhaven tijdens de jaarwisseling. Daar moeten we dan een goede discussie over voeren. De veiligheid van de handhaver staat voor mij altijd bovenaan.’



Dennentakken op vuilniszakken 
We naderen het einde van het tijdvak van anderhalf uur en gaan achter een melding aan van afval op straat. Als we arriveren ligt er inderdaad een enorme stapel rotzooi, maar die blijkt nog te worden opgehaald. Even verderop ligt nog een hoop. Het lijkt op tuinafval, maar er ligt nog veel meer troep bij. De boa’s bellen aan bij de naastgelegen woning. Boven gaat een raam open. Vaag is een oudere vrouw te zien. ‘Ik ben aan het douchen!’, roept ze. De boa’s vertellen dat het tuinafval er nog ligt. ‘Ja, dat is niet opgehaald, dat gebeurt vrijdag’, roept de vrouw die het koud zegt te krijgen. Het afval dat ernaast ligt is niet van haar. De boa’s nemen contact op met de ophaaldienst. Ze kunnen stapels afval door hen laten ophalen. Nu staan er al geleegde groencontainers naast, maar ook halfvolle die flink rieken. Uit sommige containers steken dennentakken, maar daaronder zitten vuilniszakken. ‘Mensen doen die takken erop, zodat de ophaaldienst ze toch gaat legen, maar dat hebben ze nu niet gedaan.’

Geweten van de gemeente
De anderhalf uur in Nieuw-Vennep zijn omgevlogen. Handhaven is geen moment vervelend. Krystl en Jeanine hebben me leren kijken als een boa. Als burger weet je dat dingen niet mogen, maar je doet ze soms toch en meestal kom je ermee weg. Maar als boa kun je echt handhaven. Mensen weten het heel goed wanneer ze iets doen wat eigenlijk niet mag. Als je dan wordt betrapt, is dat natuurlijk niet leuk en schiet je als vanzelf in de verdediging. Maar je wist het wel. Misschien ben je het er niet mee eens, maar de handhavers hebben wel degelijk gelijk. De boa’s zijn het geweten van de gemeente.