Kabinet ziet het licht, ‘nu Eindhoven nog’

Het Eindhovense raadslid Mary-Ann Schreurs ziet in de recente draai van het kabinet richting ‘meer openheid’ reden om het Eindhovense college te vragen of dat nu ook ‘het licht’ heeft gezien. ‘Temeer daar de afgelopen jaren onder uw leiding het weigeren inzicht te geven breed de cultuur geworden is.’

Wob-verzoek
Vorige maand kwam Schreurs al in geweer tegen ‘weggelakte appjes’ in berichtenverkeer dat ze had opgevraagd via een Wob-verzoek. Dat berichtenverkeer tussen ambtenaren, fractievoorzitters en wethouders ging over de LPF die een afbeelding van burgemeester John Jorritsma in een poster met het Kick Out Zwarte Piet-boegbeeld had gemonteerd. Ze heeft inmiddels bezwaar ingediend tegen dat weglakken en zal bij een negatief besluit naar de rechter stappen. Ook spreekt zij eind deze maand met de Noord-Brabantse cdk Ina Adema over haar grieven over de Eindhovense democratie.

Persoonlijke beleidsopvattingen
Niettemin zag Schreurs vrijdag (demissionair) premier Rutte afstand nemen van de ‘Rutte-doctrine’ om zo min mogelijk informatie over besluitvorming met de buitenwereld te delen. ‘Het kabinet belooft ook voor toekomstige kabinetten transparantie naar parlement en media. Het argument dat persoonlijke beleidsopvattingen van ambtenaren niet openbaar gemaakt hoeven te worden zal als ‘weigeringsgrond’ niet langer worden gehanteerd.’

Uitzonderingsgrond
Laat dit nou net de basis zijn onder het weglakken van een aantal passages in het Eindhovense berichtenverkeer, op basis van uitzonderingsgronden, opgenomen in de artikelen 10 en 11 van de Wob: persoonlijke beleidsopvattingen en uitlatingen. Als er een uitzonderingsgrond van toepassing is, mag informatie niet worden verstrekt en niet openbaar worden gemaakt. Schreurs vond ‘persoonlijke beleidsopvattingen’ van ambtenaren een contradictio in terminis, ‘want je zit daar als professional’.

Paternalistisch
Dat herhaalt ze bij haar relaas bij haar (op)nieuw ingediende raadsvragen en ze voelt zich gesterkt door de kabinetsvoornemens. Ze wijst echter ook op ‘het echte probleem’. ‘Het gebrek aan openheid van bestuurders die de afweging maken wat openbaar is en wat niet. Er hoeft inhoudelijk namelijk vrijwel niets geheim te blijven, tenzij het de veiligheid van de staat in gevaar brengt. Maar de premier vond dus voorheen en vele bestuurders met hem dat het volk en het parlement het allemaal niet hoefden te weten. Niet alleen staat dat voor een niet-transparant bestuur. Het is een opvallende opvatting over de verhouding tussen kabinet en Kamer, de scheiding der machten,  en een paternalistische opvatting over de verhouding tussen samenleving en bestuurders.’

Kwartje gevallen?
Nu wil Schreurs weten of in Eindhoven het kwartje ook is gevallen ‘temeer daar de afgelopen jaren onder uw leiding het weigeren inzicht te geven breed de cultuur geworden is’, zoals ‘het categorisch afwijzen van onafhankelijk onderzoek’, onder meer naar de afhandeling van de bezwaarschriften huishoudelijke hulp, schrijft ze. En ze citeert Albert Einstein: we kunnen een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt. ‘Maar dat is precies wat in stand gehouden wordt. De kleine politiek van het niet transparant zijn, het afschermen. Ten koste van alles.’

Verzoek tot inperken Wob-verzoek
Volgens Schreurs kreeg ze vlak voor Kerst een berichtje van het ambtelijk apparaat ‘of ik de scope van de Wob wat in kon perken omdat het zoveel menskracht vergt om passages zwart te maken’. Ze repliceert dat de gemeente dat kan voorkomen door haar als raadslid gewoon de stukken te geven. ‘Alleen de veiligheid van de staat is een weigeringsgrond.’ Het ‘herbevestigen van de noodzaak van bestuurlijke transparantie’ en de daartoe ondernomen acties door het kabinet vindt Schreurs een aangewezen moment om formeel vast te stellen of de positie van het Eindhovense college ook verandert.

Recht op alle informatie
Schreurs verzoekt eerder gevraagde stukken alsnog transparant ter beschikking te stellen en als het college dat niet doet, aan te geven waarom het zich 'op dit moment' niet gerechtigd zou voelen dat te doen. Immers, gezien de recente kabinetsbevestiging voor meer transparantie en het eerdere advies van vier hoogleraren bestuurskunde, naar aanleiding van de gebrekkige informatievoorziening aan de Tweede Kamer, dat de Kamerleden en in het verlengde raadsleden recht hebben op alle informatie.