Justitie krijgt onafhankelijke integriteitscommissie

Ambtenaren van het ministerie van Justitie en Veiligheid kunnen voor het eind van het jaar terecht bij een onafhankelijke integriteitscommissie buiten het ministerie als zij een integriteitskwestie vermoeden bij een leidinggevende of een misstand op het ministerie aan de kaak willen stellen. Dat meldt vakbond FNV Overheid.

Goed resultaat
‘Formeel moet er nog een bestuursbesluit komen, maar de overeenstemming is er’, vertelt FNV Overheid-bestuurder Yntse Koenen trots over de onafhankelijke integriteitscommissie die wordt ingesteld voor ambtenaren van het geplaagde ministerie van Justitie en Veiligheid. ‘We hebben het bij de secretaris-generaal voor elkaar gekregen en de departementale ondernemingsraad (DOR) van het ministerie is er in meegegaan. Het is een goed resultaat, dus brengen we het naar buiten.’ Op de website van het ministerie is geen nieuwsbericht te vinden over het instellen van de commissie.

Stevige maatregelen nodig
‘Sinds de WODC-affaire en de klokkenluiderskwestie bij de IND hebben wij erop gehamerd dat rijksambtenaren bij integriteitskwesties naar een onafhankelijke commissie buiten het ministerie moeten kunnen stappen, met de garantie op geheimhouding’, stelt Koenen. ‘Dat de commissie er nu komt, is goed voor het begin van het herstel van het vertrouwen en de integriteit. Er zijn zoveel integriteitskwesties geweest dat er stevige maatregelen nodig zijn. Deze week nog stapte de plaatsvervangend secretaris-generaal op in de nasleep van de WODC-affaire.’

Integriteit moet op orde zijn
De paritaire onafhankelijke commissie moet bestaan uit één lid voorgedragen namens de bonden én de DOR, één lid namens de werkgever, het ministerie, en een onafhankelijk voorzitter die bonden en medezeggenschap en werkgever geschikt vinden. De commissie is er voor ambtenaren van onder andere het ministerie, de Dienst Justitiële Inrichtingen, het Nederlands Forensisch Instituut en de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Koenen vindt dat ook ambtenaren van het Openbaar Ministerie (OM) bij deze commissie moeten kunnen aankloppen. ‘Wij vinden dat het OM alle redenen heeft om op het gebied van integriteit geen enkele twijfel te laten bestaan. Zolang de integriteit niet op orde is, is het onveilig voor medewerkers terwijl die voor hen van levensbelang is om hun werk goed en zorgvuldig te blijven doen.’

Gezaghebbende commissieleden
Voor het werven van leden voor de commissie wordt hoog ingezet. Het moeten mensen van statuur worden, die uitkomen in salarisschaal 18. ‘Ze moeten niet bang zijn en vanuit reputatie en autoriteit kunnen spreken. Gezaghebbend.’ Is daarmee het panacee gevonden? ‘Nee, maar er is wel een nieuwe stap gezet in een poging om integriteitskwesties bij de rijksoverheid beter te kanaliseren. Bij het ministerie van Justitie en Veiligheid, de Belastingdienst en het OM spelen zoveel zwaarwegende integriteitskwesties. Mensen moeten erop kunnen vertrouwen dat hun meldingen veel beter worden gekanaliseerd. Ambtenaren moeten veilig tegenspraak kunnen bieden en veilig kunnen discussiëren.’

Vooral onveilig bij ministerie JenV
November vorig jaar presenteerde FNV Overheid het rapport ‘Integriteit bij de Rijksoverheid’. Daaruit bleek dat bijna 1 op de 6 ambtenaren onder druk is gezet (door leidinggevenden) om niet-integer te handelen. Het vaakst werd hen gevraagd informatie achter te houden (34 procent) of uitkomsten van rapporten aan te passen (25 procent). Ook moesten uitkomsten van kwaliteitscontroles in een aantal gevallen worden genegeerd (17 procent). Het onder druk gezet worden, is vooral een probleem bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Daar is 22 procent weleens onder druk gezet om niet-integer te handelen en kent 29 procent persoonlijk een collega die dit is overkomen. ‘Het moet dus veiliger worden’, aldus Koenen.

Veelkoppig monster aanpakken
De commissie neemt zitting in het gebouw van het CAOP in Den Haag. De computersystemen en de kluis komen daar, zodat de veiligheid is gewaarborgd. ‘Het is een manier om een veelkoppig monster aan te pakken. Bij onkruid moet je blijven wieden. Je wilt niet lekken, maar als niets met jouw melding wordt gedaan kom je in gewetensnood. Als klokkenluider ben je voor de Tweede Kamer een held, maar je wordt door je werkgever vervolgd en gestraft.’ De commissie is er niet om arbeidsconflicten op te lossen. Mensen moeten zelf aanvoelen wat de aard, importantie en reikwijdte van de klacht is. 'Je kunt direct naar de commissie als het gaat om misstanden en integriteitskwesties die met de leiding zelf te maken hebben. De commissie onderzoekt de melding en zal die bespreken met de werkgever: hoor- en wederhoor. Als ze het te druk krijgen, dan is er meer ondersteuning. Wat ons betreft is dit een goede nieuwe poging om de integriteit bij de rijksoverheid te verbeteren.’