Jorritsma: het selectieproces moet veranderen

Wie wordt gekozen tot Beste Lokale Bestuurder van 2018? Alweer een man, net als in alle voorgaande jaren? Annemarie Jorritsma, voorzitter van de VVD-fractie in de Eerste Kamer en ooit zelf lokale bestuurder, kijkt er niet van op. ‘De selectie gaat langs mannelijke lijnen.’ Dat selectieproces moet veranderen, vindt Jorritsma.

Bij de laatste verkiezingen zat bij de tien genomineerden niet één vrouw.

‘Dat is voor mij één van de belangrijkste redenen om tegen de gekozen burgemeester te zijn. Mijn stelling is: als er een gekozen burgemeester komt, worden er nauwelijks vrouwen gekozen. En als er vrouwen gekozen worden, zijn het vrouwen met veel mannelijke eigenschappen. Directe verkiezingen van personen zijn slecht voor vrouwen. Het partijlijstsysteem is wel goed voor vrouwen.’

Waarom werkt het partijlijstsysteem wel?

‘Zodra politieke partijen door hebben dat ze vrouwen op de lijst moeten zetten, zit er iets in het systeem waardoor vrouwen meer kansen krijgen. Maar het probleem is het selectieproces. Politieke partijen hebben de neiging om te vragen: wie wil gemeenteraadslid worden, of Tweede Kamerlid of Eerste Kamerlid? Dan komen de mannen onmiddellijk naar voren. Dat is in de politiek niet anders dan in het bedrijfsleven. Als je vrouwen naar betere functies wilt halen, moet je ze uit de organisatie trekken.’

Wat gaat er fout in het selectieproces?

‘De selectie gaat langs mannelijke lijnen. Degene die de grootste bek heeft, die vooraan staat, die voor 60 procent aan het profiel voldoet en zegt: de rest leer ik wel bij. Die nemen we.

En niet de vrouw die voor bijna 100 procent aan het profiel voldoet en aarzelt.’

Zouden vrouwen het anders moeten aanpakken?

‘We gaan toch niet aan vrouwen vragen om te veranderen, terwijl het in het selectieproces zit? Het selectieproces is gericht op mannen. Dat moet veranderen.’

Wat moet er gebeuren?

‘Vrouwen aarzelen meer over hun capaciteiten dan mannen. Ze melden zich niet uit zichzelf. Als je dat weet, moet je veel meer op zoek naar vrouwelijk talent en zeggen: joh, je kunt het. En misschien moet je dat een paar keer herhalen. Vrouwen moeten ervan uitgaan dat de mensen die het vragen denken dat ze het kunnen.’

Van de burgemeesters is inmiddels een ongeveer kwart vrouw.

‘Dat is niet eens zo onredelijk. In twee van de vier grote steden is nu een vrouw burgemeester. Dat is nieuw. Maar over het algemeen zijn vrouwen vaak burgemeester in een kleine gemeente en in tegenstelling tot hun mannelijke collega’s stromen ze weinig door naar grotere gemeenten. Ik vind dat vertrouwenscommissies van gemeenteraden het gesprek met een vrouw anders moeten voeren dan met een man. Juist omdat vrouwen vaker aarzelen over hun capaciteiten. En in de vertrouwenscommissies moeten natuurlijk vrouwen zitten. Als dat niet zo is, ga ik ervan uit dat ze helemaal geen vrouw willen benoemen.’

Een evenredige vertegenwoordiging van vrouwen in het openbaar bestuur, hoe lang duurt dat nog?

‘Dat is iets wat mij elke dag bezighoudt. Het is een cultuurverandering. Dat gaat tergend langzaam. Dus je moet het zoveel mogelijk stimuleren, er veel over praten en op sommige plekken zeggen: we pikken het niet meer.’

We pikken het niet meer?

‘Ja. Bij politieke partijen is het wel doorgedrongen dat ze veel vrouwen op de lijst moeten zetten. Als ze dat niet doen, wordt het een probleem. In het bedrijfsleven is het anders. Ik ben zelf inmiddels voorstander van het invoeren van een quotum om meer vrouwen in de raad van commissarissen van grote bedrijven te krijgen.’

Want zonder quotum lukt het niet?

‘Nee, anders gaat het niet gebeuren. En in de landen waar ze een quotum hebben, leidt het helemaal niet tot problemen. Die quotumdiscussie is heel boeiend. Jonge vrouwen zijn bijna allemaal tegen een quotum. Zij denken nog dat het vanzelf goed komt. Ze radicaliseren als ze ouder worden. Tegen de tijd dat ze mijn leeftijd hebben bereikt, zijn ze bijna allemaal voor een quotum. Gelukkig worden we met elkaar steeds ouder. Nog een paar jaar, dan is de meerderheid voor een quotum.’

Lees het hele interview met Annemarie Jorritsma in Binnenlands Bestuur nr. 22 van deze week (inlog).