Gemeenten gaan voor ‘flex’ ondanks toenemende krapte

Gemeenten zijn in toenemende mate op zoek naar nieuwe medewerkers. Ondanks de dreigende krapte op de arbeidsmarkt, gaat de voorkeur uit naar flexkrachten. Te beginnen met contracten voor een jaar.

Door de hard groeiende economie dreigt er een tekort aan personeel te ontstaan. Om niet zonder te komen zitten, worden in sommige sectoren flexcontracten omgezet in een vast dienstverband en worden bij de werving meer vaste banen aangeboden. Zo besloot VDL Nedcar onlangs eerst 1400 uitzendkrachten een vast arbeidscontract aan te bieden en vorige week kregen nog eens 600 uitzendkrachten hetzelfde aanbod.

De vraag is of bij overheden dezelfde beweging zichtbaar is, of op zijn minst een begin ervan. Bert de Haas van FNV Overheid hoeft niet lang na te denken over een antwoord. ‘Nee. Dat herken ik in het geheel niet’, zegt hij. ‘Nee’, zegt ook directeur Renny Hooi van Het Publieke Domein resoluut. ‘Bij de overheid en met name bij gemeenten zien we juist steeds meer een inzet op flexkrachten. Te beginnen met contracten van een jaar, met de mogelijkheid dat met nog een jaar te verlengen.’

Inhuur
Recente onderzoeken FNV Overheid en het A+O fonds Gemeenten laten zien dat het flexwerk in het gemeentehuis de afgelopen jaren juist blijft toenemen. In 2014 besteedden gemeenten gemiddeld 13 procent van de totale personeelskosten aan de inhuur van derden. In 2015 liep dat op tot 15 procent van de totale loonsom en in 2016 tot 16 procent.

‘De gedachtelijn dat de economische groei ook bij de overheid zijn effect niet mist en leidt tot meer vaste contracten is op zich een logische. Maar ik herken ‘m niet’, zegt De Haas. ‘Waar het bedrijfsleven kansen ziet om bij economische groei en een stijgende consumptie meer winst te halen en dus op een gegeven moment het risico aangaat meer vast personeel aan te nemen, werkt dat bij de overheid niet zo. Daar is het veel meer afhankelijk van welke partijen er in de regering zitten.’

Salarisstijging
Nee, de groeiende economie zal de door vakbonden gewenste trendbreuk niet forceren. ‘Hooguit marginaal. En dan ook pas over een paar jaar, want bij de overheid is er altijd sprake van een na-ijleffect: gaat het in de economie slecht, dan merkt het bedrijfsleven dat acuut. Voordat die klap bij de gemeenten aankomt, zijn we meestal één of twee jaar verder’, legt hij uit. En omgekeerd geldt dat ook als het economisch beter gaat.’

Als voorlopig voornaamste effect van de krapte op de gemeentelijke arbeidsmarkt voorziet hij een salarisstijging of betere arbeidsvoorwaarden voor de flexmedewerker. Die kan immers hogere eisen stellen.

Payrollers
Nee, de trendbreuk zal volgens De Haas op een andere manier tot stand moeten komen, namelijk via de cao voor gemeenteambtenaren. In de nieuwste gemeente-cao – die nu bij de leden en de gemeenten ter goedkeuring voorligt – zijn tot grote opluchting van de vakbondsonderhandelaars afspraken gemaakt over een beperking van het flexwerken. Hoe? Door in te zetten op gelijke arbeidsvoorwaarden voor payrollers. ‘Die worden hetzelfde als van het vast personeel. Per saldo wordt een payroller daardoor duurder dan de vaste medewerker, want bovenop die vergoeding moeten gemeenten ook nog een fee aan de payroll-bedrijf betalen. Daardoor wordt het aantrekkelijker om ze in dienst te nemen’, zegt hij. Of die maatregel een drukkend effect zal hebben, wordt pas op zijn vroegst eind volgend jaar zichtbaar.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 16 van deze week (inlog)