'Gemeenteambtenaar wordt superflexibel'

Gemeenten moeten zo rap mogelijk beginnen met de omslag naar een ambitieuze, communicatieve en radicaal transparante overheid. De gemeenteambtenaar wordt een superflexibel begrip. Dat zeggen tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki en Chief Technology Officer Ger Baron van de gemeente Amsterdam.

Omslag maken
Gemeenten moeten inspelen op de digitale en creatieve informatiemaatschappij om de verbinding met de burger niet te missen. Niet door terug te treden, maar door ambitieus te zijn en nieuwe mogelijkheden die in de samenleving te ontstaan te faciliteren. Daarvoor heb je bepaalde kennis en vaardigheden nodig. Gemeenten moeten daarvoor zo snel mogelijk een omslag maken. Dit zegt tijdgeestonderzoeker Farid Tabarki in een interview in het juninummer van A+O magazine.

Betere besluitvorming
Naast radicale transparantie, informatie is voor iedereen beschikbaar en iedereen communiceert met iedereen, signaleert Tabarki radicale decentralisatie. Mensen organiseren steeds vaker dingen zelf op een kleiner schaalniveau. Als gemeenten beiden willen faciliteren moeten ze een grote stap maken. ‘Radicale transparantie omarmen is ingewikkeld in een organisatie die van oudsher hiërarchisch is.’ Toch is dat onvermijdelijk en leidt het tot een andere cultuur. ‘Als feiten transparant worden, zie je dat fouten maken nu eenmaal bij werken hoort. (…) Transparantie heeft in die zin een sterk positieve kant: het leidt tot meer informatie en dus een betere besluitvorming.’

Knappe koppen naar gemeenten

Gemeenteambtenaar wordt een superflexibel begrip. ‘De gemeenteambtenaar is tegelijk bezig met opdrachten en ideeën uit Europa én met wijkinitiatieven. Hij moet zo autonoom mogelijk werken om aan te kunnen sluiten bij alle vragen uit de samenleving én er vervolgens consequent mee omgaan’, aldus Tabarki. Om toch een goede afspiegeling van de maatschappij te zijn kun je niet vanwege technologische ontwikkelingen alle 45-plussers afschrijven. ‘Je kunt ze wel degelijk in teamverband slim aan jongeren koppelen.’ Daar hoort bij dat salariëring niet automatisch meer stijgt met de leeftijd en de verhouding rijk-gemeente op de schop zou moeten. ‘Nu zitten de topambtenaren nog bij het rijk, maar als de nadruk meer bij gemeenten komt, is het logischer dat daar de knappe koppen met bijbehorend salaris zitten.’

Gemeente minder nodig

Ger Baron, Chief Technology Officer van de gemeente Amsterdam, geeft de omslag binnen de gemeente vorm met het programma Future Gov. Daarin wordt de vraag gesteld hoe je de overheid zou ontwerpen als je from scratch zou kunnen beginnen. Uiteindelijk zullen mensen de gemeente in de toekomst minder nodig hebben en dus ook minder zien, zegt hij in hetzelfde interview. Een paspoort krijg je bij wijze van spreken gewoon thuisgestuurd. ‘Tegelijkertijd doen we juist meer op het preventieve vlak: zorgen dat iedereen mee kan komen, voorkomen dat mensen in de schulden komen.’

Elk half jaar reflecteren
Diensten binnen de gemeente experimenteren met het ontwerp. Soms worden dingen uit het bedrijfsleven gekopieerd. ‘Zo werken we veel met start-ups, voor nieuwe ideeën. En we wijzigen ons inkoopbeleid: we zetten niet meer een oplossing in de markt, maar een probleem. Daardoor maken we veel meer creativiteit los bij inschrijvers.’ Andere gemeenten zouden volgens Tabarki de tijd moeten nemen voor ze de verandering inzetten en eerst bedenken hoe ze zich daarin willen positioneren. Baron: ‘Het is een kwestie van proactief zijn, elk half jaar reflecteren op de vraag: doen we wel de goede dingen?’