‘Geef brandweervrijwilligers voorrang op huurwoning’

De brandweer heeft vooral overdag te kampen met beperktere beschikbaarheid van vrijwilligers. Minister Grapperhaus ontvangt die signalen vanuit de veiligheidsregio’s. De gemeente Utrechtse Heuvelrug geeft aspirant brandvrijwilligers voorrang op een huurwoning. Grapperhaus gaat die oplossing nader onder de aandacht brengen in het programma Vrijwilligheid.

Geen 'grote leegloop'
Het feit dat de tekorten aan brandweervrijwilligers bij veel lokale korpsen oploopt en de gemeente Utrechtse Heuvelrug aspirant vrijwilligers voorrang biedt op een huurwoning was voor D66-Kamerlid Monica den Boer reden om minister Grapperhaus hierover aan de tand te voelen. Dat het huidige bestel de grens heeft bereikt wat betreft menskracht, zoals Brandweer Nederland uitsprak, vindt Grapperhaus ‘te sterk uitgedrukt’. Hij ziet geen ‘grote leegloop’ bij de vrijwillige brandweer en wijst op cijfers van het CBS, waaruit dit zou blijken. Die tonen aan dat er in 2000 nog ruim 22.000 mensen bij de vrijwillige brandweer zaten en in 2018 waren dat er ruim 19.000, een afname van een kleine 14 procent. Ter vergelijking: de Nederlandse bevolking nam in die periode toe van 15,8 naar 17,2 miljoen inwoners, een stijging van een kleine 9 procent.

Voorrang op huurwoning
Grapperhaus krijgt wel signalen vanuit de veiligheidsregio’s dat er vooral overdag een beperktere beschikbaarheid van vrijwilligers is, al verschilt dat per regio. Zijn ministerie neemt deel aan het programma Vrijwilligheid van het Veiligheidsberaad en ondersteunt het financieel. Het programma is opgezet om kennis over en ervaringen in het aantrekken van vrijwilligers te delen. Daarvoor kijkt men ook naar andere landen. ‘Ik steun ook onderzoek naar alternatieven op het gebied van taak- en inzetdifferentiatie om te zien of deze kunnen bijdragen aan effectieve en betaalbare brandweerzorg.’ De minister zal in het programma de oplossing van de gemeente Utrechtse Heuvelrug om aspirant brandweervrijwilligers voorrang te geven op een huurwoning onder de aandacht brengen.

Tijdig nieuwe mensen werven
De minister heeft geen overzicht van acute problemen door het tekort aan brandweervrijwilligers. ‘Mij hebben tot nu toe geen signalen bereikt vanuit de veiligheidsregio’s dat er sprake is van een dusdanige afname van het aantal vrijwilligers bij de brandweer dat de veiligheid in geding is.’ Om dezelfde kwaliteit aan veiligheid te kunnen blijven bieden, is het noodzakelijk oplossingen te vinden voor de beschikbaarheid van vrijwilligers overdag. Gezien het aantal brandweerlieden dat binnenkort met pensioen gaat is het ook belangrijk tijdig nieuwe mensen te werven, zowel bij de beroeps als bij de vrijwilligers, zeker gezien de duur van de vereiste opleiding. Als het niet lukt meer vrijwilligers aan te trekken, moeten ‘alternatieve bedrijfsmodellen’ worden overwogen, vindt Grapperhaus, zoals inschakeling van meer beroeps of nieuwe vormen van taak- en inzetdifferentiatie. ‘In de discussie over de rechtspositie van de brandweervrijwilligers kan dat ook aan de orde komen.’

Diverse samenwerkingsvormen
In Europees verband wordt ook informatie uitgewisseld over brandweervrijwilligers. Daaruit wordt volgens de minister duidelijk dat onder de vlag van brandweervrijwilliger grote verschillen zijn in opleidings- en oefeneisen en inzet. Wel zijn er in landsgrensregio’s al diverse samenwerkingsvormen tot stand gebracht, zoals in de veiligheidsregio’s Zeeland, Midden-West Brabant, Twente en Zuid-Limburg. Onlangs werd in die provincie nog een oproep gedaan aan ambtenaren om zich aan te sluiten bij de vrijwillige brandweer overdag. Het grootste probleem zit hem volgens Grapperhaus ook in dat deel van dag, ‘waarbij een grotere afstand tussen woon- en werkplaats een belangrijke factor is’. Het programma Vrijwilligheid onderzoekt nog hoe het hierop kan inspelen.

Landelijke bijstand
Intussen hoeven we ons geen zorgen te maken over de bestrijding van eventuele natuurbranden tijdens een droge zomer. Daarvoor kunnen de veiligheidsregio’s een beroep doen op interregionale en landelijke bijstand. Wel moeten de veiligheidsregio’s dan in afstemming met aanpalende regio’s deze brandrisico’s in beeld brengen en daarop gebaseerde capaciteit beschikbaar hebben.