FNV: maak integriteit topprioriteit bij rijk

Toezeggingen van minister Ollongren van Binnenlands Zaken om problemen op integriteitsgebied bij de rijksoverheid op te lossen gaan vakbond FNV Overheid niet ver genoeg. ‘Gematigd positief’ is de vakbond over de brief die de minister gisteren naar de Tweede Kamer stuurde naar aanleiding van het FNV-rapport Integriteit bij de Rijksoverheid uit oktober 2018.

Gedwongen niet-integer te handelen
Uit het FNV-rapport kwam toen naar voren dat bijna 1 op de 6 ambtenaren onder druk is gezet om niet-integer te handelen. Het meest werd hen gevraagd om informatie achter te houden (34 procent) of uitkomsten van rapporten te wijzigen (25 procent). Uitkomsten van kwaliteitscontroles moesten in een aantal gevallen worden genegeerd (17 procent). Onder druk gezet worden is vooral bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid een probleem. Daar is 22 procent weleens onder druk gezet om niet-integer te handelen, 29 procent kent persoonlijk een collega die dit is overkomen. Ook bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (22 procent) en Volksgezondheid Welzijn en Sport (20 procent) waren de percentages hoog.

Minister moet daadkracht tonen
FNV Overheid wil dat de minister daadkracht toont en direct grondig met dit onderwerp aan de slag gaat. ‘Momenteel rollen er bijna wekelijks integriteitsproblemen van de lopende band, zoals de rel rond integriteitsproblemen bij het Openbaar Ministerie en de verdoezelde cijfers over criminele asielzoekers die leidde tot het aftreden van staatssecretaris Harbers. Herstel van het vertrouwen en de integriteit moet topprioriteit krijgen. Dat is goed voor de samenleving en voor de sociale veiligheid van de rijksambtenaren’, aldus bestuurder Yntse Koenen.

Onafhankelijk meldpunt
In haar brief komt minister Ollongren de FNV op een aantal punten tegemoet. Er moeten heldere en eenvoudige meldprocedures komen en een onafhankelijk meldpunt met onafhankelijke opvolging van meldingen. Verder moet een vertrouwenspersonen stevigere positie krijgen. De minister wil samen met vakbonden en de medezeggenschap verder werken aan verbetering van de integriteit. Koenen wijst erop dat de voorbereidingen voor een onafhankelijke integriteitscommissie al heel ver zijn. Bij de selectie van commissieleden spelen zowel de bonden als de medezeggenschap een rol. ‘Dat is een goede stap om het vertrouwen te vergroten in een goede afhandeling van meldingen.'

Toolkit en best practices
Ollongren wil werken aan een cultuur waar leidinggevenden beter met kritiek om kunnen gaan. Dat zal volgens haar tijd kosten, want cultuurverandering is een proces van lange adem. Ze wil graag met de FNV en andere in- en externe experts en betrokkene overleggen om te bezien welke interventies passend zouden kunnen zijn. Ze denkt aan een toolkit voor leidinggevenden en medewerkers met concrete handvatten voor ‘het voeren van het goede gesprek’. ‘Wellicht zijn er best practices voor handen die voor de rijksorganisatie goed zouden kunnen werken.’

Cultuurverandering hard nodig
Die cultuurverandering is volgens de FNV hard nodig. De vakbond hoort vaak dat medewerkers de mond wordt gesnoerd. ‘Ophef over zaken als onvindbare bonnetjes, aangepaste rapporten, verkeerd opgestelde lijstjes over criminaliteitscijfers zal helaas nog wel vaker voorkomen’, aldus Koenen. ‘Daarom moet het aanpakken van de integriteitsproblemen bij de rijksoverheid prioriteit krijgen. Zolang de integriteit niet op orde is, is het onveilig voor medewerkers terwijl die voor hen van levensbelang is om hun werk goed en zorgvuldig te blijven doen.'