Elburgs raadslid dubbel de pineut

Een heuse politiek-bestuurlijke soap in de gemeente Elburg kent vooralsnog één slachtoffer: Marga Schoots, ex-raadslid en ex-Statenlid voor de VVD. Uit een verklaring van de Elburge burgemeester Jan Nathan Rozendaal op de gemeentelijke website blijkt dat Schoots haar ontslagbrief aan zowel raad als Staten niet kan intrekken. ‘Een ingediend ontslag is definitief.’

Geen dubbelfuncties
En dat nog wel op een moment dat de (plaatselijke) VVD zich van zijn beste bestuurlijke kant wilde laten zien. Schoots werd namelijk niet toegestaan om lid te zijn van zowel de gemeenteraad als van de Provinciale Staten. Dubbelfuncties zijn uit den boze. En dus was Schoots, nadat ze in Provinciale Staten van Gelderland was gekozen en op 5 juni was beëdigd als Statenlid, genoodzaakt om haar raadslidmaatschap van de gemeente Elburg te beëindigen. Op 18 september diende ze haar (eerste) ontslagbrief in, zodat ze per 1 oktober niet meer in de gemeenteraad zou zitten.

Opvolging niet op orde
En dag later trok ze echter de ontslagbrief alweer in, omdat ‘men intern de opvolging nog niet op orde heeft’. Op 25 oktober zegt VVD-fractievoorzitter Rick van Velthuysen in de Stentor dat ‘de persoon die Schoots’ zetel mogelijk zou innemen, niet de goedkeuring kon wegdragen’. ‘Mensen hebben soms een bepaalde mate van betrokkenheid die je liever niet wilt in de politiek. We wilden zorgen dat er geen twijfel zou kunnen ontstaan over de zuiverheid van een van de kandidaten.’

Opmerkelijk
‘Heel vreemd’, liet Erik van Enk, voorzitter van het Hanzenetwerk regio Zwolle, het overkoepelend bestuur van de VVD-afdelingen Elburg, Zwolle, Kampen-IJsselmuiden, Hattem en Oldebroek-Wezep, in dezelfde krant optekenen. Volgens hem moeten kandidaat-raadsleden zowel een verklaring omtrent gedrag overhandigen als een integriteitsverklaring tekenen en kom je dus niet zo makkelijk op de kandidatenlijst. ‘Dat daar nu achteraf, zelfs na vaststelling in de algemene ledenvergadering, nog vraagtekens bij gezet worden, vind ik heel opmerkelijk.’

Slangenkuil
Ook kandidaat-raadslid Udo Koerselman bleek niet bepaald te spreken over de gang van zaken, zei hij eind oktober ook tegen De Stentor. Hij wil graag de raad in, maar hoorde van Van Velthuysen dat ze hem eerst nog 2,5 jaar wilde voorbereiden op de ‘slangenkuil’ die de gemeenteraad van Elburg zou zijn en eerst iemand die lager op de lijst staat in de fractie te willen, aldus Koerselman. Hij was het daar niet mee eens, want gezien zijn ervaring zou hij best weten ‘wat een beetje politiek inhoudt’. Daarbij stak het hem dat de integriteitskaart werd gespeeld. ‘Ik heb een eigen bedrijf en een AFM-vergunning. Daar hoort een heel integriteitsonderzoek bij.’

Ontslag is definitief
Uiteindelijk werd de opvolgingsprocedure afgebroken en zou Schoots terugkomen als VVD-raadslid, nadat zij haar (tweede) ontslagbrief als Statenlid had ingediend. Dankzij een oplettende ambtenaar kunnen Koerselman en andere aspirant-raadsleden van de VVD in Elburg weer hoop koesteren. Deze wist namelijk dat het intrekken van een ontslag volgens de Kieswet helemaal niet kan. ‘Dat is ook wel te snappen omdat je wilt voorkomen dat er politiek geharrewar ontstaat rondom opvolgingen’, aldus Rozendaal in De Stentor. Op een ingediend ontslag niet valt terug te komen. 'De Kieswet bepaalt hoe we hiermee om moeten gaan. Een ingediend ontslag is definitief.'

'Ik kan er niets aan veranderen'
Rozendaal zegt in zijn verklaring dat hij het zichzelf aanrekent dat de bevestiging van het ontslag en de hierop te volgen procedure verkeerd is gegaan. ‘Bij een ontslagbrief moet volgens de wet de voorzitter van het stembureau ‘onverwijld’ worden geïnformeerd. Dat ben ik zelf, maar dat betekent ook dat er nog andere stappen genomen moeten worden. Die zijn vervolgens uitgebleven, doordat mevrouw Schoots aan heeft gegeven haar ontslagbrief ‘te parkeren’ ofwel aan te houden. Op dat moment wist ik niet dat dit niet kon. Toch kan ik hier niets aan veranderen.’

Elzinga: Opvolging weg bij politieke partij
Na de ontdekking heeft Rozendaal zowel de Kiesraad als de provincie om advies gevraagd. Beide organen kwamen tot de conclusie dat de Kieswet moest worden gevolgd. Daarna heeft Rozendaal hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga gevraagd in hoeverre de wet ruimte biedt om hiervan af te wijken. Die adviseerde op zijn beurt dat de wet juist als doel heeft de opvolging bij de politieke partij weg te halen. Volgens hem had de gemeente hier beter en eerder in kunnen optreden. In dat geval had de VVD niet in het gat kunnen springen en had Schoots niet haar ontslag als Statenlid hoeven indienen, concludeert Rozendaal in De Stentor.

Verkeerde veronderstelling
Maar volgens Elzinga heeft ook Schoots vanuit een verkeerde vooronderstelling over haar opvolging acties ondernomen. ‘Zij maakte haar keuze op een onjuiste wijze afhankelijk van de vraag of de VVD een geschikte opvolger zou kunnen vinden. Dit is strijdig met het systeem van de Kieswet. In de opvolging is namelijk geen ruimte voor een partijpolitieke weging van de opvolger’, zegt Rozendaal in zijn verklaring. ‘Volgens de hoogleraar moet de gemeente nu direct stappen ondernemen om de opvolging goed te regelen. Dit heeft de gemeente inmiddels in gang gezet.’ In overleg met de griffier worden de mensen die op de kandidatenlijst staan in de vastgestelde volgorde benaderd.

Politiek drama
Omdat de Kieswet ook geldt voor de Provinciale Staten kan ook dat ontslag niet ongedaan worden gemaakt. ‘Het betreft een politiek drama voor mevrouw Schoots, zij had dit totaal niet verwacht’, zegt burgemeester Jan Nathan Rozendaal. Bij de gemeente heeft men er niet eerder van gehoord, dat een raadslid een ontslagbrief herroept. ‘Dat is dan ook de verklaring waarom we hier niet beter op hebben gereageerd: het betreft een voor ons unieke situatie. Daar hebben we van geleerd, het overkomt ons geen tweede keer. Helaas heeft mevrouw Schoots daar nu niets aan en zal de gemeente binnenkort afscheid nemen van een zeer betrokken raadslid.’