‘De tijd van beleid is echt voorbij’

FUTUR, de jongerenorganisatie voor ambtenaren, organiseert ieder jaar de verkiezing Jonge Ambtenaar van het Jaar. Thema voor 2019: ondernemerschap - actief zijn, niet twijfelen en geen beslissingen uitstellen. Na een uitvoerige selectie zijn drie jonge ambtenaren overgebleven die donderdag 17 januari strijden om de eer. Neeltje van der Heijden (33) is een van de drie. Zij is bestuursadviseur bij de gemeente ‘s-Hertogenbosch.

Kan een ‘ondernemer’ uit de voeten in Den Bosch?
‘Daarom werk ik hier! Ik ben opgegroeid op een boerenbedrijf. Het ondernemerschap is mij met de paplepel ingegoten. Zonder ondernemerschap verliest de overheid haar relevantie. We moeten onze vaardigheden op het gebied van ondernemerschap – vooruitlopen op ontwikkelingen, kansen grijpen, behoeften zien van inwoners, instellingen en bedrijven – ontwikkelen. Deze tijd vraagt op alle fronten om kwaliteit van overheidsprofessionals. Wat je doet, dat wil je goed doen - op maat en effectief. Geen bullshit; geen wollige beleidsteksten. We moeten met inwoners, maatschappelijke organisaties, bedrijven en andere overheden in gesprek om te achterhalen wat er speelt en vooral wat gaat spelen. Dat zijn de vaardigheden van ondernemers, niet die van ambtenaren die in het gemeentehuis vanachter hun computer bedenken hoe de maakbare wereld eruitziet. De tijd van beleid is echt voorbij.’

FUTUR vroeg leidinggevenden om jonge ambtenaren te nomineren die ‘geen twijfel’ kennen. Maar zei Confucius niet dat twijfel de waakhond van het inzicht is?
‘In de wetenschap moet je alles ter discussie stellen om te komen tot een voldragen onderzoeksresultaat. Met de taken die we nu hebben, is er voor lokale overheden geen ruimte meer voor twijfel. Bij de jeugdzorg, om maar een voorbeeld te nemen, koop je niets voor twijfel. Als je gaat twijfelen of een jongere hulp nodig heeft, dan ben je te laat. Als je twijfelt over hoe een bedrijf moet omgaan met vervuiling, dan zijn de gevolgen niet te overzien. Niet twijfelen maar handelen; er moeten keuzes worden gemaakt.’

Je ideeën over ondernemerschap binnen de publieke sector maakten indruk op de jury. Ik stel mij zo voor dat verstokte ambtenaren minder onder de indruk zijn.
‘Natuurlijk zijn er collega’s die vinden dat je zo min mogelijk moet veranderen. Mijn reactie is: als jij wilt stilstaan, dan moet jij dat weten, maar ik doe dat niet. En ik stop ook niet met het geven van commentaar en met het spuien van ideeën binnen de organisatie en naar het bestuur. Dat heeft met lef te maken, maar je moet ook humor hebben en je charmes gebruiken om mensen over de streep te trekken. Je moet je persoon meenemen in je werk; dat maakt je geloofwaardiger.’

En dat ‘lef’ maakt jou tot de Jonge Ambtenaar van het Jaar?
‘Ondernemend denken zit, zoals ik zei, in mijn DNA. Bij de overheid moeten we ons afvragen: hoe zouden Heineken en Philips de energietransitie voor elkaar krijgen? Dit ondernemende denken moet in alle lagen van de organisatie zitten, in de mensen, in hoe we met elkaar omgaan, in de investeringen in kwaliteit en opleidingen en hoe we in gesprek gaan met de inwoners en de organisaties in de gemeente. Ik laat zien dat je je niet moet verschuilen achter een bestuur of een manager maar dat je je moet laten zien. Pak het werk op en ga aan de slag met vernieuwende methodieken. We kunnen onze taken en het piepende en krakende bestuurlijke bestel alleen duurzaam inrichten door ondernemend te denken.’