De gouverneur heeft ondersteuning nodig

Het moreel kompas van de Limburgse commissaris van de koning Theo Bovens lijkt te haperen, concludeerde de Limburgse SP onlangs tegenover Binnenlands Bestuur naar aanleiding van zijn rol in de kwestie rond de Maastrichtse burgemeester Annemarie Penn-Te Strake. Maar Bovens krijgt het dan ook wel voor zijn kiezen. Enkele kwesties op een rij waarin de gouverneur recent een rol speelde: Brunssum, Gennep, Kerkrade, Beekdaelen, ‘politieke benoemingen in Limburg’ en Sittard-Geleen.

‘Limburg onder vergrootglas’
De laatste van de Statenvragen van de SP is of Bovens bereid is onafhankelijk advies van minimaal twee experts in te winnen bij toekomstige ‘klankbordgesprekken’. SP-fractievoorzitter Marc van Caldenberg stelt dat het handelen van Bovens als coach van bestuurders in integriteitskwesties het afgelopen jaar al diverse malen onderwerp van discussie is geweest in Limburg. ‘De Limburgse bestuurders liggen altijd onder een vergrootglas en moeten er van uit kunnen gaan dat de adviezen van de commissaris scherp en adequaat zijn.’

Gennep
‘Wat er in Gennep gebeurt is hoogst ongebruikelijk en schadelijk voor het aanzien van het lokaal bestuur’, stelt hoogleraar Korsten eind augustus 2019 in De Gelderlander over het plotse en met mysteriën omgeven vertrek van burgemeester Peter de Koning dat hij begin juli in de laatste raadsvergadering voor het zomerreces plompverloren aankondigt. ‘Het komt zelden voor dat wethouders naar de vertrouwenscommissie stappen. Het komt ook zelden voor dat er dus geen openheid komt over het waarom van de vertrouwensbreuk. En het is op zijn minst curieus dat burgemeester en wethouders er kennelijk onderling niet over hebben gesproken’, aldus Korsten.

De burgemeester, de Gennepse bevolking en de raadsleden buiten de vertrouwenscommissie weten niet waarom De Koning weg moet. D66-raadslid Frank Pubben spreekt van een ‘stille coup’. D66-Kamerleden Monica den Boer en Rens Raemakers stellen er begin september Kamervragen over. Op 16 september wordt de rest van de raad in een besloten raadsvergadering bijgepraat. Volgens de plaatsvervangend voorzitter van de vertrouwenscommissie Jacques van Bergen (CDA) is bij de gemeenteraad van Gennep ‘duidelijk begrip merkbaar is voor de onvermijdelijkheid van het vertrek’ van burgemeester De Koning. Die laatste denkt daar anders over en noemt de informatie ‘eenzijdig’. Hij was er niet bij. D66-raadslid Paul Wessels loopt weg uit de vergadering toen die besloten werd. ‘Ik ben geen huursoldaat.’ Hij wil openbare verantwoording van alle bestuurders, gewoon ‘hoor en wederhoor’ als volwassen mensen. ‘Daar hebben de inwoners van Gennep recht op.’

De Tilburgse bestuurskundige Niels Karsten zegt dat ‘we niet moeten gaan denken dat wethouders de burgemeester kunnen wegsturen’. Volgens directeur Hilde Westera van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters is het in de kwestie-Gennep mede aan de commissaris van de koning om het proces op een juiste en zorgvuldige manier te doorlopen. ‘Je moet voorzichtig zijn in deze processen, maar wel helder. Je moet zorgvuldig, open en transparant met elkaar omgaan en de juiste regels volgen bij verstoorde verhoudingen. Er zijn wegen om te bewandelen en die moet je volgen.’

Rol Bovens
Welke rol Bovens in deze kwestie inhoudelijk precies heeft gespeeld wordt niet duidelijk door navraag te doen bij de voorzitter van de vertrouwenscommissie Twan Reintjes, maar wel dat hij een rol heeft gespeeld. Een ‘constructieve rol’ zelfs, aldus Reintjes die zegt advies te hebben gevraagd aan Bovens en dat Bovens ook heeft bemiddeld. ‘Er is meermaals contact en overleg geweest met de CvdK.’ Ook heeft Bovens zelf meerdere keren tijdens het traject contact opgenomen met Reintjes. In een interview met Binnenlands Bestuur zegt De Koning dat Bovens net zo verbaasd was als hij en mediation heeft voorgesteld, maar die werd geweigerd. Bovens vertelde hem uiteindelijk dat de bezwaren van de wethouders en de vertrouwenscommissie ‘politiek’ waren. Bovens koos ervoor om niet op de zeepkist te gaan, omdat hij, in de woorden van De Koning,  wel wist dat dat geen zin zou hebben. ‘Hij kent Gennep’, aldus De Koning.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 18 van deze week (inlog)