Na 2020 zal Nederland ruim 30.000 extra ambtenaren tellen. Dat is een gevolg van de nieuwe Ambtenarenwet, die stelt dat iedereen in publieke dienst ambtenaar is. Wat betekent dat voor de medewerkers van bijvoorbeeld de SER, De Nederlandse Bank en het UWV?
De gemeentesecretaris anno 2018 moet inspelen op het ontstaan van lokale, horizontale netwerken waarin gemeenten samenwerken met inwoners en maatschappelijke organisaties. Maar de overheid kan niet alles overlaten aan de zelfredzame inwoner en de initiatiefrijke social entrepreneur. Volgens de Tilburgse gemeentesecretaris Marcel Meijs lopen gemeenten steeds vaker tegen grenzen aan van wat de markt niet oppakt en waar zelfredzaamheid van inwoners niet reëel is. ‘Hier is geen terugtrekkende, maar juist een aanwezige overheid gewenst.’
De naïviteit is er intussen wel vanaf. Vergeleken met één, twee jaar geleden is ook bij overheidsmanagers het besef doorgedrongen dat het knap lastig is om personeel te vinden. Wat werkt nog, en wat te doen als het nóg erger wordt?
Ondanks het relatief goede imago kan het rijk ict’ers maar moeilijk vinden. Het beter promoten van de secundaire arbeidsvoorwaarden zou helpen. ‘Als je die kapitaliseert, ben je opeens een premium werkgever.’
Twintig procent van de ambtenaren van Zeewolde krijgt of een arbeidsmarkttoelage of wordt een salarisschaal hoger ingedeeld dan de eigenlijke functiewaardering. Inzet van het beloningsinstrument is een van de manieren om als kleine gemeente op de gespannen arbeidsmarkt toch een aantrekkelijke werkgever te blijven.
Geen betere ambtenaren dan bevlogen ambtenaren. Meer nog dan in de publieke sector wemelt het ervan in de semi-publieke sectoren zorg en onderwijs. Ideaal toch? ‘Niet zonder meer, je kunt als medewerker ook te bevlogen zijn’, waarschuwt promovendus Rick Borst.
De bouw hijst de stormbal, zo veel handen komt de sector tekort. De gewenste productie wordt niet gehaald. Ook gemeenten merken dat het door krapte op de arbeidsmarkt moeilijker wordt de vaart erin te houden.
De Utrechtse hoogleraar Lars Tummers gaat langjarig onderzoek doen naar het imago van ambtenaren. Langjarig? De uitkomst lijkt toch redelijk voorspelbaar? ‘Ik ben vooral geïnteresseerd naar hoe op de werkvloer wordt omgegaan met de toegedichte kwalificaties.’
Net zoals er meer wegen naar Rome leiden, zijn er minstens drie die voeren naar inclusie waarbij verschillen in organisaties simpelweg naast elkaar kunnen bestaan. Eén ervan is het empoweren van individuen door managers. Het waarderen en inzetten van diversiteit begint volgens lector Saniye Celik met name bij het managen van verschillen. Dat inspelen op de verschillende behoeften, wensen en talenten van de medewerkers vereist wel een persoonsgerichte oriëntatie van de leidinggevende.
Ook ambtenaren lopen gezondheidsrisico’s op de werkvloer. Nu moeten ze hun schade zien te verhalen bij de bestuursrechter, na 2020 – met de invoering van de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren – wordt dat de burgerlijke rechter. Dat heeft voor hen voor- én nadelen.
