Zuid-Limburg: regioregie in zorg

Ingrid Damen

Vier grote gemeenten in krimpregio Zuid-Limburg gaan via regioregie samenwerken met zorgkantoren, zorgverzekeraars, zorgverleners, zorgvragers en consumentenorganisaties. Zo moet versnippering worden tegengaan en kunnen de kosten worden teruggebracht. 

‘Het streven is om de zorg via regioregie inhoudelijk en qua financiering te ontschotten’, zegt Peter van Zutphen, SP-wethouder jongeren, welzijn en zorg van Heerlen. Het is de bedoeling om straks delen van budgetten samen te brengen en om van daaruit integraal de zorg in een wijk te bekostigen. Dat is geld afkomstig van de Wmo, Jeugdwet, Wpg, AWBZ en Zorgverzekeringswet. De gezamenlijke aanpak dient om zorg en gezondheid in Zuid- Limburg ook in de toekomst betaalbaar, toegankelijk en kwalitatief van voldoende niveau te houden. Van oudsher is de zorgconsumptie in Zuid-Limburg aanzienlijk hoger dan in de rest van Nederland.

Proeftuinen
Een samenwerking op kleine schaal in 2012 in Zuid- Limburg vormde de aanleiding tot de huidige plannen voor regio regie. Toen gingen drie proeftuinen in de zorg van start: Mijn Zorg in Oostelijk Zuid-Limburg, Anders Beter in de Westelijke Mijnstreek en Blauwe Zorg in Heuvelland/Maastricht. Bij de eerste twee is CZ betrokken.

Bij de proeftuinen wordt de zorg van de ziekenhuizen (tweede lijn) verplaatst naar medische centra en huisartsengroepen (anderhalve lijnszorg). Daar opent men dan poliklinieken, die aanzienlijk goedkoper kunnen werken dan die in ziekenhuizen. Bovendien gaan de reiskosten voor patiënten naar beneden. Verder moeten de sociale wijkteams, die bij de burger achter de voordeur komen, bijdragen aan het voorkomen van problemen. De proeftuinen brachten de zorgverzekeraar en de gemeente Heerlen ertoe te filosoferen over een breder partnerschap. In opdracht van hen verrichtte BMC Advies in 2013 een onderzoek naar het draagvlak van regioregie bij alle zorgdomeinen: AWBZ, Wmo, Jeugdwet en Wpg. ‘De uitkomst is dat alle partijen samenwerking noodzakelijk vinden, onder regie van de zorgverzekeraar en de gemeenten’, zegt Gert Cazemier van BMC.

Voortouw
De financiers, de vier gemeenten (Heerlen, Kerkrade, Landgraaf en Sittard), het zorgkantoor en de zorgverzekeraar nemen hierbij het voortouw. Wiro Gruisen, manager regioregie CZ: ‘Regioregie is geen afgebakend project, maar een beweging die groeit en hopelijk nooit meer ophoudt. De kern is het opstellen van een gezamenlijke agenda van alle stakeholders, en vervolgens samen op niet-vrijblijvende wijze oplossingen bedenken. Met het geld dat via deze aanpak wordt bespaard, kunnen we vervolgens vernieuwingen van de grond tillen.’

De huidige versnippering in financiering, zorgproducten, indicaties en aanbieders zorgt voor verspilling van geld en onduidelijkheid bij burgers. ‘De burgers zijn in de lead’, aldus Gruisen. ‘Zij dienen geholpen te worden om zo lang mogelijk gezond te blijven. En als ze ziek worden, moeten ze een effectieve behandeling krijgen, die aansluit bij datgene wat zij belangrijk vinden. Dicht bij huis.’

Ook wethouder Van Zutphen stelt de inwoner centraal. En dat doel komt dichterbij als gemeente en zorginstelling kosten uitwisselen. Denk aan een situatie waarbij een burger zijn partner graag persoonlijke verzorging geeft en om die reden huishoudelijke hulp nodig heeft. ‘Momenteel betekent dit een besparing voor de zorgverzekeraar, maar een verhoging van de kosten voor de gemeente. Als wij samenwerken, hebben alle partijen daar baat bij.’ De wethouder pleit in dat kader voor het samenvoegen van budgetten en ze daar inzetten waar ze nodig zijn. Hij zou ook af willen van aparte indicaties via het CIZ, de Wmo en de huisarts. ‘In Kerkrade bestaat regioregie tussen de eerste en de tweede lijn. Die aanpak willen we in Heerlen uitbreiden naar regioregie tussen de nulde lijn van gemeenten en de eerste lijn, de huisartsen.’

Angst
‘Vanuit de gemeenten hopen wij dat alle stakeholders de initiatieven vrij zullen ondersteunen’, zegt Van Zutphen. ‘Bij de stakeholders heerst namelijk enige angst of ze bepaalde acties wel mogen uitvoeren. Denk aan de verschillende declaratiewijzen van Wmo, de AWBZ en de Zorgverzekeringswet. Maar volgens VWS hebben instellingen meer vrijheid dan ze denken. Dus zullen ze ten behoeve van betere zorg het risico moeten nemen om wellicht ruzie te maken met hun accountant.’

De CZ-manager wil zorgconsumenten laten ervaren dat ze daadwerkelijk invloed hebben. ‘Door preventie en behandeling voorkomen we onnodige zaken en dalen de kosten vanzelf.’ Daarbij dienen losse zorgcomponenten aan elkaar te worden gesmeed. ‘Denk bijvoorbeeld aan valpreventie, waardoor minder personen behandeling nodig hebben.’

In het kader van de participatiesamenleving bestaat sinds kort de landelijke digitale marktplaats www.wehelpen.nl, waarbij aanbieder en vrager worden samengebracht. ‘Een dergelijk initiatief moeten we in onze eigen processen een plek geven en bekend maken. Zo kunnen we samen iets moois ontwikkelen.’

Met de intentie om samen te werken is de eerste stap inmiddels gezet in Zuid-Limburg. In eerste instantie betreft het vier grote gemeenten, maar in de toekomst kunnen kleinere gemeenten zich bij het initiatief aansluiten. BMC raadt aan om nu een projectleider regioregie aan te stellen. Die dient de partijen bij elkaar te brengen, concrete voorstellen voor transformatie te ontwikkelen, en zorg te dragen voor gedragen besluitvorming en uiteindelijk de implementatie van gemaakte afspraken.