SZW: Macrobudget bijstand nog aangepast

Volgens het ministerie van SZW wordt het macrobudget voor de uitvoering van de bijstand voor dit jaar nog aangepast. Veel gemeenten kampen met oplopende tekorten en riepen het kabinet gisteren nog op die te repareren. Voor extra kosten voor statushouders in 2016 zijn voorschotten beschikbaar. ‘Daar maken gemeenten maar beperkt gebruik van.’

Aanpassing

‘Of dit jaar driekwart van de gemeenten van de vangnetregeling gebruik gaat maken valt echt nog niet te zeggen, omdat het jaar nog niet eens halverwege is en het budget voor dit jaar sowieso ook nog wordt aangepast’, reageert woordvoerder Nico Mokveld van het ministerie van SZW op geluiden op het VNG-congres over het groeiend aantal gemeenten dat de vangnetregeling BUIG moet aanspreken. Mokveld stipt aan dat het macrobudget voor de bijstand jaarlijks wordt vastgesteld op basis van onder meer conjunctuurontwikkelingen, loon- en prijsbijstelling en wijzigingen in beleid. ‘Belangrijk onderdeel van de systematiek is dat de vaststelling van het budget van het volgende jaar ook is gebaseerd op gerealiseerde uitgaven van het afgelopen jaar. Zo voorkomen we dat tekorten of overschotten structureel doorwerken.’

Cumulatief tekort: 35 miljoen

Mokveld erkent dat tekorten of overschotten kunnen ontstaan, maar wijst erop dat deze systematiek op de langere termijn goed werkt. ‘Ter illustratie: over de laatste vijf jaar is er op een jaarlijks budget van circa 6 miljard euro alles bij elkaar opgeteld een cumulatief tekort van 35 miljoen euro.’ Ruim 40 procent van de gemeenten moest over 2015 een beroep doen op de vangnetregeling BUIG. In 2016 maakte 6 van de 10 gemeenten er gebruik van en het laatste getal zou 75 procent zijn. D66-wethouder Martijn Leisink van de gemeente Arnhem noemde dit gisteren “exceptioneel”. ‘Het vangnet is de regeling geworden.’ Hij vroeg zich af waar het ministerie mee bezig is.

Verruiming vangnetregeling

Het ministerie wijst erop dat in 2016 mede op verzoek van gemeenten is besloten tot verruiming van de vangnetregeling, waardoor er eerder een beroep op kan worden gedaan. ‘Naast een verlaging van het eigen risico voor gemeenten naar 5 procent in plaats van 7,5 procent is een aanvullend vangnet in werking gesteld met een eigen risico van 30 euro per inwoner. Dit is in het voordeel van gemeenten met een hoge bijstandsdichtheid. Gevolg van deze versoepelingen is logischerwijs dat meer gemeenten een beroep doen op de vangnetregeling.’ Verder is er in 2016 een macrotekort van 270 miljoen euro, ongeveer 5 procent van het macrobudget. ‘Dat heeft uiteraard ook een groot effect op het gebruik van deze regeling.’

Voorschot voor statushouders
Mokveld noemt de situatie voor 2016 “bijzonder”. ‘Ongeveer de helft van de hoger dan geraamde instroom in de bijstand heeft te maken met de sterke toename van het aantal statushouders vorig jaar.’ De VNG schreef gisteren dat de inschattingen van het kabinet te rooskleurig waren, onder meer door het niet goed meenemen van de aantallen statushouders, waardoor gemeenten op de financiele blaren moeten zitten. ‘Voor de daarmee gepaard gaande extra kosten in 2016 is vooraf met de VNG in het Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom afgesproken dit niet in het geraamde macrobudget van 2016 aan te passen, maar beschikbaar te stellen in de vorm van voorschotten. Gemeenten hebben hier tot nu toe maar beperkt gebruik van gemaakt’, aldus Mokveld.