Succes in bijstandsaanpak
In hun bijstandsaanpak staan Amsterdam en Rotterdam faliekant tegenover elkaar. Rotterdam is strenger op instroom, Amsterdam is sterker in uitstroom.
In hun bijstandsaanpak staan Amsterdam en Rotterdam faliekant tegenover elkaar. Rotterdam is strenger op instroom, Amsterdam is sterker in uitstroom. Wethouders Maarten Struijvenberg (Leefbaar Rotterdam, Rotterdam) en Arjan Vliegenthart (SP, Amsterdam) schermen met successen. Een dubbelinterview.
We beginnen met een heet hangijzer: de tegenprestatie. Een principiële discussie. Rotterdam vraagt van een flinke groep bijstandsgerechtigden een tegenprestatie, Amsterdam moet daar niks van hebben. Moet de verplichte tegenprestatie uit de Participatiewet, zodat meer plek is voor maatwerk, of juist nog verplichtender?
Vliegenthart: ‘Volgens mij gaat het eerder om effectiviteit. Wat helpt om mensen actief mee te laten doen? Elk onderzoek laat zien dat mensen die meedoen gelukkiger en gezonder zijn. Dat is goed voor de stad en de mensen. Ik heb geen tegenprestatie nodig om mensen in beweging te krijgen. De meeste mensen die je vriendelijk vraagt mee te doen, doen mee en daar ben ik heel blij mee. Wij kunnen de huidige wet zonder tegenprestatie uitvoeren, dus de Participatiewet mag van mij zo blijven. Verder hebben wij voor een onsje beleidsvrijheid de afgelopen jaren kilo’s geld ingeleverd: minder bijstandsbudget, de sociale werkvoorziening is afgebroken, het re-integratiebudget drastisch gekort. Dat verander ik liever dan symboolpolitiek. Daar vind ik mijn weg wel in.’
Struijvenberg: ‘Ik vind het vreemd dat gemeenten de wet te streng of verplichtend vinden. Dertig jaar ander beleid leidde tot de huidige situatie. Geef de wet een kans en voer het uit. Vernieuwend in Rotterdam is dat mensen iets terug kunnen doen voor hun uitkering. Dat is geen symboolpolitiek. Veel mensen doen al iets terug, anderen helpen we ermee. Er zijn ook mensen die het niet willen, vaak uit angst. De tegenprestatie is bedoeld voor mensen met een lange afstand tot de arbeidsmarkt die niet zelfstandig een baan kunnen vinden. Ze zijn gemiddeld 51 jaar oud en zitten 11 jaar in de bijstand. Die mensen hebben angst om weer aan het arbeidsproces deel te nemen. Ze hebben een gebrekkige motivatie en laag zelfbeeld. Het is belangrijk hen toch mee te krijgen. Wij stellen dat verplicht. Ze komen binnen met weerstand, maar komen wel en wij vragen wat ze graag willen doen. We kunnen met 1 uur werk per week beginnen, einddoel is 20 uur. Na drie of zes maanden blijken mensen blij met onze hulp: ze hebben meer sociale contacten, groter zelfvertrouwen en betere gezondheid. Uitstroom naar betaald werk is niet ons primaire doel voor hen, maar logischerwijs vergroten ze met 20 uur per week werk wel hun arbeidsmarktkansen. Ongeveer 150 keer per jaar lukt het hen naar betaald werk te begeleiden. Dat vind ik een succes.’
Mist Vliegenthart die groep niet in zijn Amsterdamse bijstandsbestand?
Vliegenthart: ‘Nee, maar Maarten, hoeveel mensen heb je de afgelopen vier jaar van de bank gekregen met de tegenprestatie?’
Struijvenberg: ‘Twaalfduizend, inclusief de mensen die graag iets wilden doen.’
Vliegenthart: ‘Precies, in de afgelopen twee jaar hebben wij met onze aanpak vijftienduizend mensen in beweging gekregen. Dat zijn iets betere resultaten, maar met een zachte hand.’
Struijvenberg: ‘Dat is uitstroom naar betaald werk. Dat is een andere doelgroep.’ Vliegenthart ‘Nee, dat zijn mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Daar hebben we het programma Meedoen werkt voor. Daarin hebben we stevig geïnvesteerd. Zo kan het dus ook.’
Struijvenberg: ‘Daar geloof ik niets van.’
Vliegenthart: ‘Ik kan de cijfers zo doorsturen.’
Waarom gelooft Struijvenberg zijn Amsterdamse collega niet?
Struijvenberg ‘Het Amsterdamse en Rotterdamse bijstandsbestand is ongeveer even groot. Het Amsterdamse bijstandsbestand kan niet volledig anders zijn. Er zijn ver- schillen: het gemiddelde opleidingsniveau is in Amsterdam hoger, de bijstandsduur kor- ter. Maar onder de tienduizenden Rotterdammers met een afstand tot de arbeidsmarkt krijg je er relatief veel niet met een vriendelijke vraag in beweging. Ik heb een speciaal programma, waarin honderd ambtenaren in 42 wijken hieraan werken. We investeren er jaarlijks miljoenen in en dan kom je op die twaalfduizend. Het lijkt mij onlogisch dat je met vriendelijk vragen aan die onwillende groep op hetzelfde aantal uitkomt.’
Vliegenthart: ‘Ik investeer 8 miljoen euro per jaar in Meedoen werkt. Wij hebben acht teams, zeven voor de stadsdelen en een vliegende kiep. Het gaat om effectiviteit. Veel mensen tonen eerst weerstand, maar die krijg je wel degelijk in beweging zonder dreiging van bijstandskorting. Een advocaat complimenteerde ons met hoe we een brief aan bijstandsgerechtigden begonnen: hoe gaat het met u? Dat wil de gemeente graag weten. Mensen stellen dat op prijs en komen in beweging. Natuurlijk moet je hen aandacht en zorg geven, maar de vraag is op welke toon je het gesprek aangaat. Met een duwtje in de rug kun je mensen vriendelijk motiveren iets te gaan doen. Ik heb daar geen tegenprestatie voor nodig. Dat doen wij op een andere, effectieve manier.’
Struijvenberg: ‘De eerste brief die ze van mij ontvangen is dat ze verplicht moeten verschijnen op het gesprek. Dan kijken we naar de mogelijkheden. Er is genoeg werk in de stad. We proberen mensen te matchen op hun motivatie en dat lukt ook.’
Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 19 van deze week (inlog)
Reacties: 11
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Neem de inmiddels overleden burgemeester Van der Laan. Hij maakte fouten waarvoor elke andere burgemeester de laan uit zou zijn gestuurd. Maar Van der Laan werd zowat heilig verklaard.
Of Asscher, ook wethouder geweest in Amsterdam. Het grote politieke talent dat in 2012 naar den Haag werd gehaald. Als Minister van Sociale zaken bakte hij er weinig van. Mag nu de zieltogende fractie van de PvdA in de Kamer leiden. Dat hij Amsterdam met grote financiële brokken achterliet, lees je maar zelden in de kranten, laat staan hier op BB.
En wat te denken van Wiebes, dè wonderboy van de VVD Amsterdam. Zelden heeft iemand juichender referenties gekregen toen hij staatssecretaris van Financiën werd. Inmiddels is de chaos bij de Belastingdienst groter dan ooit en mogen de belastingbetalers een extra kostenpost van 500 miljoen ophoesten. Het knappe ventje Wiebes schijnt nu Minister van Economische zaken te moeten worden.
Dus kappen aub met het ophemelen van die 'slimme' Amsterdammers. Het was, is en wordt niks met die lui. En Amsterdam zelf ? Het wordt hoogste tijd dat daar een regeringscommissaris wordt neergepoot. Wel van een betrouwbare partij graag (CDA of CU).
Voor beide methodes valt iets te zeggen. Zelf ben ik op eigen initiatief vrijwilligerswerk gaan doen toen ik werkloos werd. Er zullen meer mensen zijn die dit doen. Anderen hebben een duwtje nodig en helaas heeft ook een groep gewoon een schop onder de kont nodig.
Ik ken Amsterdammers en Rotterdammers. Een enorm verschil in mentaliteit en dat zal waarschijnlijk terug te zien zijn in de methodes om mensen aan de slag te krijgen.
Zelf werk ik in 010 en 030, maar heb ook gewerkt in 020.
De aanpak voor het leeuwendeel van de werkzoekende kan op een respecterende wijze waarin een stuk eigen regie mag worden ingezet.
Werkt dit niet, zullen andere maatregelen ingezet moeten worden.
Anderzijds heb ik zelf gezien dat mensen die onder contract werk uitvoerde binnen de gemeente, ontslagen werden omdat hun werk werd overgenomen door een traject met verplichte tegenprestatie.
Het is werkelijk onbeschrijflijk hoe dat aankwam bij de man die net deze baan had gevonden na een hele lange periode van werkloosheid.
Het is dan ook een belangrijke boodschap aan Struijvenberg... KOM NIET AAN DE WEINIGE BANEN DIE NU TOEGANKELIJK ZIJN VOOR DE LAGEROPGELEIDE WERKZOEKENDE!!!
Waar zou de discussie eigenlijk over moeten gaan?
Cijfers? De 'softe' aanpak versus de 'harde' aanpak? Wie presteert het beste, wie heeft de grootste (...)?
Wie zijn hier nou aan het woord? De wethouders, de reaguurders, de mensen die het beter weten 'Dit is de manier en deze manier is de enige oplossing voor dit probleem!'
Maar niet mensen uit de bijstand zelf. Die komen helemaal niet op deze website.
Een oplossing zoeken voor het probleem, dat willen we allemaal.
Dan moet het probleem wel duidelijk zijn.
Is het probleem: 'Er zitten teveel mensen in de bijstand'?
Oplossing: instroom minimaliseren en uitstroom maximaliseren, ongeacht de problematiek waardoor de mensen in de eerste plaats in de bijstand terecht kwamen of aanvroegen.
Is het probleem: 'Het huidige bestand (let wel: bestand, geen: 'individuen, personen, mensen') wil of kan niet werken'.
Oplossing: WerkFit maken, verplichting hier, dwang daar, 'lieve burger, hoe gaat het met u?' brief sturen of laten testen bij het UWV.
Hoelang bestaat de Bijstandsuitkering al? Hoelang zijn we al bezig om de onrendabelen, de grens-geval-arbeidsongeschikten-maar-UWV-flikkert-over-de-schutting-weer-terug-naar-de-gemeente, de laagopgeleide, laag-geletterde, kortom, het uitschot van de arbeidsmarkt aan een betaalde baan te krijgen?
Wat is het effect van alle trajecten, grootse en kleine plannen, beleidsmatige interventies, en ‘motiveer die zielenpoten eens’ gesprekken en ‘sturen op zelfsturing’ beleid – op de persoon, het individu zelf? Je krijgt je hele tijd te horen dat je ‘best speciaal bent maar niet goed genoeg’ . Je past niet in de hokjes die wij gemaakt hebben.
Wat zijn dé problemen op de arbeidsmarkt waardoor mensen überhaupt een uitkering nodig hebben? Bekijk het groot en breed, groter dan Rotterdam en Amsterdam samen, breder dan de Nederlandse arbeidsmarkt.
1. Betaald werk waarmee je uit de uitkering komt. Dat werkt. Gek he?
Bijstandsgerechtigden solliciteren zich suf zonder resultaat.
2. Juiste verrekening van inkomsten uit deeltijd. Onjuiste verrekening of zelfs verrekening nog voordat mensen geld uit uitkomsten hebben ontvangen drijft bijstandsgerechtigden tot waanzin! Ze kunnen hun rekeningen vaak niet betalen. Reiskosten worden vaak niet vergoed, waardoor bijstandsgerechtigden onder bijstandsniveau zakken. Ook het systeem van toeslagen brengt velen in de problemen. inkomstenvrijlating wordt in veel gemeenten niet toegepast. Extraatjes zoals de individuele inkomensteoslag krijgt men niet meer omdat er "zicht is op inkomensverbetering" . Deeltijdwerken wordt genadeloos afgestraft.
3. Geen verdringing van betaald werk door werken met behoud van uitkering en tegenprestatie. Geen schijnconstructies zoals Flextensie. Stop met het aanleveren van bijstandsgerechtigden zonder dat hier loon tegenover staat.
4. Stop met de waanzin van subsidies zoals uit ESF en /vouchers voor werkgevers. Geef geen naam van een potentiele werkgever door aan de Sociale Dienst want het is alom bekend dat jobcoaches deze werkgevers benaderen om er een proefplaatsing/werken met behoud van uitkering aan te koppelen. Zo worden targets gehaald mar de bijstandsgerechtigde is weer een stap verder van normaal betaald werk.
5. scholing/omscholing/bijscholing. Bijstandsgerechtigden vragen , ja bedelen er om, maar er is geen geld voor krijgen ze dan te horen.
6. Stop met het stigmatiseren van bijstandsgerechtigden. Ga er eens vanuit dat de meeste mensen niets liever willen dan uit de bijstand te komen en luister naar mensen. Zij weten als geen ander wat werkt en niet werkt.