Ruim kwart miljard bijstandsgeld fout verdeeld

Opnieuw is een fout aan het licht gekomen in de manier waarop het rijk de bijstandsgelden verdeelt over de gemeenten. Naar schatting komt 286 miljoen euro van het budget verkeerd terecht.

De gemeente Amersfoort verzoekt staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken de verdeling van de bijstandsgelden volgens het nieuwe verdeelmodel Wwb (Wet werk en bijstand) voorlopig op te schorten. Amersfoort doet het klemmende beroep namens zes andere gemeenten: Ede, Zeist, Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug en Den Bosch.

Gapend gat

De gemeenten waarschuwen de verantwoordelijk staatssecretaris dat er als gevolg van het rammelende verdeelmodel een gapend gat dreigt tussen het aantal benodigde bijstandsuitkeringen en de hoeveelheid die de gemeente daadwerkelijk kan uitbetalen. ‘Concreet hebben wij het over het ontbreken van budget voor honderden bijstandsgerechtigden’, aldus de Amersfoortse wethouder Menno Tigelaar (ChristenUnie).

De zeven gemeenten hadden onderzoeksbureau APE gevraagd het nieuwe verdeelmodel na te rekenen. De eerste conclusies uit dat onderzoek zijn dat naar schatting 286 miljoen euro verkeerd wordt verdeeld. ‘Sommige gemeenten ontvangen daardoor teveel budget en andere, zoals Amersfoort, te weinig. Voor Amersfoort wordt de verdeelstoornis geschat op 6,6 miljoen euro bij een totale jaaruitgave van 42 miljoen euro’, aldus Tigelaar. Het model berekent hoe het totale bijstandsbudget van circa 5,5 miljard euro over de gemeenten wordt verdeeld.

Stoornissen en inconsequenties

Een tweede tussenrapport van APE brengt aan het licht dat de uitkomsten van het model dat het ministerie gebruikt om tot de verdeling te komen – ontwikkeld door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) – niet reproduceerbaar zijn. Daardoor is het onmogelijk om de effecten op de budgetverdeling van mogelijke fouten en arbitraire aannames te onderzoeken.

De bevindingen baren de zeven gemeenten grote zorgen, omdat het betekent dat de basis van het rekenwerk van het SCP niet te controleren is. ‘Het is niet mogelijk om na te gaan in hoeverre de verdeelstoornissen uit mogelijke fouten en inconsistenties in het werk van SCP en uit arbitraire aannames in het onderzoeksproces’, aldus de verontruste gemeenten. Met andere woorden stellen ze dat überhaupt niet is na te gaan of het model juist is of niet. Daarmee wordt niet voldaan aan een van de belangrijkste voorwaarden.

Eerlijk en realistisch verdelen

De gemeenten verzoeken de PvdA-bewindsvrouw met klem tenminste drie kwart van het Wwb-budget voorlopig op basis van historische uitgavenmodellen te verdelen en te wachten met de bredere toepassing van de objectieve verdeling ‘totdat de betrouwbaarheid van het SCP-model is aangetoond en totdat de belangrijkste verdeelstoornissen zijn wegenomen, zodat we eerlijk en realistisch de middelen kunnen verdelen.’

Fout op fout

Begin deze week wees de gemeente Arnhem ook al op onregelmatigheden in het verdeelmodel voor de bijstandsuitgaven, met name in de onderliggende CBS-data die voor de berekening van de budgetten voor dit jaar zijn gebruikt. En eerder dit jaar ontdekte diezelfde gemeente een andere fout in het rekenmodel, waardoor Haarlemmermeer voor dit jaar 2,5 miljoen euro meer van het ministerie kreeg dan waarop de gemeente recht had. Ook Coevorden kreeg een te groot budget toegekend. Die rekenfout was volgens het ministerie te wijten aan ‘onvolkomenheden’ in de CBS-data.