Rechter: gemeente mag hulp niet zomaar schrappen

De gemeente Dantumadiel mag niet de hulp aan een hoogbejaard echtpaar schrappen op basis van een algemene bezuiniging op de Wet maatschappelijke ondersteuning, die van toepassing is op alle burgers in een gemeente. Tot dat oordeel kwam de rechtbank van Groningen dinsdagochtend. De uitspraak kan grote gevolgen hebben voor Nederlandse gemeenten.

Specifieke situatie

Een hoogbejaard echtpaar uit het Friese Dantumadiel houdt de huishoudelijke hulp na 1 januari 2015. Het echtpaar had een rechtzaak aangespannen tegen de gemeente, die de hulp met ingang van het nieuwe jaar wilde stoppen. Dat gebeurde op grond van een algemene bezuinigingsmaatregel op de budgetten voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. De rechtbank in Groningen oordeelde echter dat de gemeente dit niet kan doen bij wijze van algemene maatregel, zonder naar de specifieke situatie van de betreffende cliënt te kijken.

We zien wel
De gemeente Dantumadiel stelde dat mensen in tijden van bezuinigingen een bijdrage moeten leveren aan de hulp die ze krijgen. Daarbij had de gemeente inderdaad de persoonlijke situatie van het hoogbejaarde stel niet in ogenschouw genomen. ‘Het is een algemene maatregel, we zien dan later wel in bezwaar wat we tegenkomen’,  redeneerde de gemeente. Het oordeel van de Groningse rechtbank maakt nu duidelijk dat het schrappen van de hulp op deze manier geen optie is.
 

Zelfstandig
Bij het proces kreeg het stel ondersteuning van Ieder(in), de koepelorganisatie van chronisch zieken en mensen met een beperking. Het bejaarde stel kan met inzet van huishoudelijke hulp zelfstandig wonen. Toen de gemeente bekendmaakte de hulp niet meer te vergoeden, stapte het echtpaar met hun dochter en Ieder(in) naar de rechter.

Grote gevolgen
De uitspraak kan grote gevolgen hebben voor Nederlandse gemeenten. Uit onderzoek van Binnenlands Bestuur bleek onlangs dat gemeenten massaal zijn overgegaan tot het schrappen van huishoudelijke hulp zonder dat daar een intrekkings- of wijzigingsbesluit en een persoonlijk gesprek aan ten grondslag ligt. Een kwart van de gemeenten is zelfs van plan de huishoudelijke hulp helemaal te schrappen. De rechtzaak in Dantumadiel gold als een testcase voor alle gemeenten die zonder persoonlijk gesprek deze hulp beëindigen. Zij lopen nu het risico dat mensen die hun huishoudelijke hulp vanaf 1 januari verliezen, massaal naar de rechter stappen om daar een stokje voor te steken.

Gewaarschuwd
ANBO, de belangenorganisatie voor ouderen, reageerde opgetogen. 'Gemeenten zijn nu hopelijk gewaarschuwd dat zij niet zonder gedegen vooronderzoek zomaar de huishoudelijke hulp mogen schrappen', aldus directeur Liane den Haan. FNV Zorg roept mensen op massaal bezwaar te maken als gemeenten zomaar met de thuiszorg stoppen. Mezzo, de landelijke vereniging voor mantelzorgers en vrijwilligerszorg: 'Deze uitspraak is niet alleen belangrijk voor de cliënt, maar ook voor mantelzorgers. Huishoudelijke hulp is namelijk een belangrijke vorm van ondersteuning voor mantelzorgers. Mezzo adviseert mantelzorgers die het niet gaan redden zonder huishoudelijke hulp, gebruik te maken van het bezwaarschrift.'

In lijn met de wet
Staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) is tevreden met de uitspraak. 'De rechter oordeelt in lijn met wat in de wet staat en daar ben ik wel blij mee', zei hij. 'Gemeenten mogen niet zomaar stoppen met huishoudelijke hulp', aldus de bewindsman. 'Dat mag pas na zorgvuldig onderzoek. Het oordeel is dus in lijn met wat ik eerder gezegd heb. De wet is helder. Gemeenten weten wat hun te doen staat.'

Duidelijk

De Friese gemeente Dantumadiel noemt het ,,goed'' dat de rechtbank heeft bepaald dat gemeenten niet zomaar mogen stoppen met het vergoeden van huishoudelijke hulp. 'Het is duidelijk voor mensen die het betreft en voor veel gemeenten', zei CDA-wethouder Roelof Bos. (EdK/ANP)