Quotumwet als stok achter de deur

Overheidswerkgevers slagen er maar niet in, voldoende banen voor mensen met een arbeidsbeperking te creëren. Dreigen met de Quotumwet moet hen aansporen de doelstelling voor 2017 wel te halen.

‘De banenafspraak is mislukt’, zei directeur Illya Soffer van Ieder(In), netwerk voor mensen met een beperking of chronische ziekte, eind mei in Nieuwsuur. Ruim een maand later bleek uit de tweemeting dat de banenafspraak tot en met 2016 (20.500 banen voor mensen met een arbeidsbeperking) ruimschoots was gehaald: 22.554.

Alleen was dat vooral te danken aan werkgevers in de markt (18.957, doelstelling was 14.000) en bleven de overheidswerkgevers achter (3597, doelstelling was 6500). ‘Het aantal banen voor mensen met een arbeidsbeperking bij de overheid is zelfs afgenomen; buitengewoon teleurstellend’, aldus Job Cohen, voorzitter van Cedris, landelijke vereniging voor sociale werkgelegenheid. Belangrijke verklaring voor de afvlakkende groei van garantiebanen is volgens Cedris de forse daling van het aantal detacheringscontracten met sociale werkbedrijven.

Weliswaar zijn er 1497 banen bijgekomen ten opzichte van de één-meting in 2015, maar de afname van het aantal inleenverbanden is substantieel (2378) en die komen vooral voor rekening van overheidswerkgevers. Het aantal banen bij de overheid nam met 1856 af. Heel verdrietig, vindt Klijnsma. ‘In de Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten staat dat als werkgevers de doelstelling niet halen we het pad naar het quotum inslaan.’

Schrikbeeld
Dat is een schrikbeeld voor werkgevers. ‘Deze negatieve prikkel draagt niet bij aan extra banen. De aandacht moet juist uitgaan naar het oplossen van problemen in de uitvoering, niet naar het opleggen van sancties’, zeggen ondernemersorganisaties. Eén loket met publiekprivate samenwerking op werkgeversdienstverlening in elke arbeidsmarktregio zou een oplossing zijn. Maar het psychologische effect van de Quotumwet speelt ook mee. Provincies zijn nu bijvoorbeeld koploper in het creëren van garantiebanen. De helft (173) van het aantal te realiseren banen in 2023 (340) hebben zij al gerealiseerd. Zij zijn teleurgesteld in het opstarten van de procedure voor activering van de Quotumwet.

‘Alle positieve samenwerkingsenergie bij het realiseren van garantiebanen verdwijnt als sneeuw voor de zon’, aldus Eddy van Hijum, portefeuillehouder werkgeverszaken in het IPO-bestuur. ‘Het wordt straks verplicht ieder voor zich.’ Klijnsma weet dat de provincies goed bezig zijn, maar dat geldt niet voor alle overheidssectoren. ‘Daar moet ik echt iets mee. Ik kan provincies niet vragen ook de banendoelstelling voor politie en onderwijs in te vullen. Eind dit jaar is er weer een meetmoment. Als een inhaalslag heeft plaatsgevonden en de banen op orde zijn, kunnen we het quotumpad wellicht weer afsluiten. De Belastingdienst gaat pas in 2019 innen over 2018. Er is dus nog ruimte voor inhaalslagen.’ Klijnsma merkt dat zowel onderwijs als politie de huidige situatie ongewenst vinden.

‘Mensen uit het (voortgezet) speciaal onderwijs moeten perspectief hebben en er zijn werkgevers die gewoon te weinig hebben gedaan. Alleen al het paadje van de Quotumwet dat we voor de overheidssector inslaan heeft effect. Ze zijn wakker geschrokken. Ze moeten als de drommel verder met de inhaalslag.’ SP-Kamerlid Van Dijk noemt het niet halen van de banenafspraak door de overheid ‘pijnlijk’. ‘Het is goed dat het bedrijfsleven de streefdoelen wel heeft behaald, maar de extra banen blijken deels tot stand gekomen via detachering vanuit de sociale werkvoorziening, wat overigens aantoont dat deze nog keihard nodig is.’