‘Preventie is geen linkse hobby’

De samenwerkende overheid is essentieel voor de aanpak van het veelkoppig monster ondermijning en preventie moet daar een onderdeel van worden , aldus de Bredase wethouder Greetje Bos (VVD), voorheen officier van justitie van het Landelijk Parket, op het congres ‘Dealen met ondermijningsdelicten’ in Den Haag.

Twijfelachtige koppositie
Volgens Bos moet de preventieaanpak een volwassen onderdeel worden van de aanpak van de georganiseerde criminaliteit. ‘Preventie is geen linkse hobby, maar hard nodig om die twijfelachtige koppositie in de drugscriminaliteit achter ons te laten’, zei ze tijdens een presentatie over de noodzaak van een samenwerkende overheid. Als officier van justitie merkte Bos dat ondermijning een groot probleem is, maar oplossingen ontoereikend zijn. Toen ze las over dat Laura Peters promoveerde op vonnis- en procesafspraken heeft ze haar benaderd. Het Openbaar Ministerie heeft Peters gevraagd te onderzoeken of zoiets in het Nederlandse systeem kan werken. ‘Ik vind vonnis- en afspraakprocedures een mooi instrument dat we moeten invoeren. Het kan een goede aanvulling zijn op het strafrecht en het voorkomt veel langslepende processen.’ Bos heeft als officier van justitie geprobeerd om er binnen het proportionaliteitsbeginsel iets mee te doen. ‘Door de zittende magistratuur werd het soms wel en soms niet geaccepteerd. Het heeft dus een wettelijke basis nodig.’

Breek grenzen af
Een samenwerkende overheid is essentieel voor de aanpak van dit veelkoppig monster ondermijning, vindt Bos. ‘Je moet met elkaar willen werken, over de grenzen van je eigen organisatie heenstappen en dan ook de kaarten van je borst durven halen en zaken uit handen durven geven. Dat is belangrijk, maar grenzen zitten heel vaak nog in de weg. Breek die grenzen dus af.’ Ze wijst op de goede samenwerking met de taskforce Brabant-Zeeland en de goede ondersteuning van Commissaris van de Koning Wim van de Donk. In haar vorig leven lag de focus op repressie. ‘Toen was het leed dus al geschied. Als wethouder heb ik nu een andere notie: preventie. Een betere balans tussen repressie en preventie is nodig, want die is nu niet in evenwicht. Voor ondermijning bestaat een sociaal-maatschappelijke voedingsbodem en daar moeten we wat mee. We moeten voorkomen dat jonge mensen in de criminaliteit worden getrokken.’

Grote broer en zus
Als een van de mogelijke oplossingen noemt zij het Bredase project ‘Grote broer en zus’ dat wordt uitgevoerd door mensen ‘van de straat’. Dat is de kracht van dit project, vindt Bos. ‘Zij begeleiden jonge mensen, soms minderjarigen, wiens broer geld verdient in de criminaliteit. Een Volkswagen GTI is in die wereld een statussymbool. Hier krijgen zij een andere wijze van status mee. Ze krijgen een rang toebedeeld: van koper naar zilver tot goud-plus. Ze rennen om in een hogere rang terecht te komen en leren vaardigheden daarvoor.’ Hoe hoger de rang, hoe meer leiderschapsvaardigheden. Ook beslissen deelnemers samen of een lid een hogere of lagere rang krijgt. ‘Hier krijgen ze de hoop op een volwaardige bijdrage aan de maatschappij. Er is nu niet genoeg aandacht voor deze projecten, terwijl ze het afglijden van kwetsbare jongeren voorkomen.’