'Plasterk te traag met onderzoek risico’s decentralisaties'

Het kabinet moet - sneller dan minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken nu voorstelt -  duidelijkheid geven over de financiële risico’s die gemeenten lopen door de extra taken die zij op hun bord krijgen. Het onderzoek van het Centraal Planbureau geeft daarover geen concrete informatie, vindt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

Meicirculaire te laat

Er is dringend vervolgonderzoek nodig, vindt de VNG, samen met de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en Financiën opdrachtgever voor de inventarisatie. Dat aanvullende onderzoek moet sneller klaar zijn dan minister Plasterk voorstelt. ‘Als we moeten wachten op de meicirculaire van 2014 zijn we absoluut te laat’, zegt Rik Buddenberg, voorzitter van de VNG-commissie Gemeentefinanciën.

Risico's beperken

Het planbureau (CPB) keek naar de financiële kansen en risico’s van de drie grote decentralisaties uit het Regeerakkoord: de Jeugdwet, de WMO 2015 en de Participatiewet. De VNG is blij dat er nu een globale verkenning ligt, maar gaat ervan uit dat de minister er met spoed voor zorgt dat per wet wordt uitgezocht welke financiële risico’s gemeenten lopen en wat zij kunnen doen om die te beperken. De uitkomsten van de CPB-studie schetsen namelijk bepaald geen gunstig beeld voor gemeenten. Ze moeten meer werkzaamheden gaan verrichten, voor een groeiende doelgroep, maar met minder geld. Vooral kleinere gemeenten kunnen in financiële problemen komen. Zij ondervinden schaalnadelen door versnippering van kennis en inkoop. 

Geen cijfers in rapport

Het rapport is een goede eerste aanzet, zegt Buddenberg, maar er staan geen cijfers in. 'Van het CPB zijn we gewend een kwantitatieve onderbouwing te krijgen, maar die ontbreekt nog. Er is dus geen antwoord op de vraag of gemeenten over genoeg en de juiste beleidsinstrumenten kunnen beschikken om invloed uit te oefenen op de uitgaven die we moeten doen.' Als voorbeeld noemt Buddenberg het verdwijnen van schotten tussen diverse doelgroepen en regelingen. Daardoor kunnen gemeenten geld efficiënter inzetten. 'Als wij echter onvoldoende knoppen hebben om aan te draaien, betekent het dat we er als gemeenten geld op moeten toeleggen. En dat is absoluut onacceptabel. We staan al met de rug tegen de muur.'

Opnieuw onderhandelen 

De reactie van BZK-minister Ronald Plasterk op het rapport valt Buddenberg enerzijds mee. ‘We waren bang dat de minister deze inventarisatie wel voldoende zou vinden. Maar hij geeft zelf al aan dat er vervolgonderzoek moet komen.’ De planning die Plasterk daarvoor aanhoudt – voorjaar 2014 – is volgens Buddenberg echter een probleem. Hij vindt de dat minister voor het eind van dit jaar voor concrete feiten en cijfers moet zorgen. Dan is er nog gelegenheid om opnieuw met de minister te onderhandelen over problemen die worden geconstateerd.