Gemeenten: 'Overgangsjaar voor transitie Awbz'
Dat blijkt uit onderzoek van Philadelphia Zorg naar hoe ver gemeenten zijn met de voorbereiding op de overheveling van onderdelen naar gemeenten.
De verantwoordelijkheid voor ondersteuning en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking, komt voor veel gemeenten te vroeg. Ze pleiten voor een overgangsjaar in 2013 voor de overheveling van deze taken uit de Awbz naar gemeenten. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van Philadelphia Zorg.
Voorbereidingen Awbz-transitie
De landelijk werkende zorgorganisatie voor mensen met een verstandelijke beperking heeft laten onderzoeken hoe ver gemeenten gevorderd zijn met de voorbereidingen voor de Awbz-transitie. Het onderzoek is uitgevoerd onder 26 gemeenten en bevestigt het beeld dat Philadelphia al had uit de praktijk: Aanvankelijk hadden veel gemeenten een afwachtende houding, inmiddels zijn de meeste gemeenten druk bezig met de voorbereiding. Dat verloopt echter niet helemaal soepel, terwijl de planning ‘behoorlijk ambitieus’ is, zegt de opdrachtgever voor het onderzoek bij Philadelphia, Bas Bodzinga.
Lastig om beeld doelgroep te krijgen
Zo blijkt het lastig voor gemeenten om een goed beeld te krijgen van de doelgroep, terwijl dat wel heel belangrijk is. Bodzinga: ‘Het zijn kwetsbare mensen, met een beperkt verstandelijk vermogen. Vaak onderschatten ze hun eigen problemen, ze mijden zorg en kunnen moeilijk met veranderingen omgaan. Tegelijkertijd zijn ze wel heel erg gemotiveerd om te werken.’
Informatie uit verschillende systemen
Gemeenten zijn bezig informatie op te vragen over de doelgroep en het aanbod van voorzieningen, bij het indicatieorgaan CIZ, het Centraal Administratie Kantoor CAK en de zorgkantoren. Dat kost veel tijd. Bovendien worden de gegevens vanuit verschillende systemen aangeleverd, waardoor ze lastig naast elkaar zijn te leggen. Gemeenten staan daardoor pas aan het begin van beleidskeuzes rondom begeleiding, staat in het rapport.
Overgangsjaar
Philadelphia steunt het pleidooi van de gemeenten om 2013 te gebruiken als overgangsjaar, zegt Bodzinga. ‘Mits we dan niet met zijn allen gaan zitten wachten, gemeenten moeten wel gaan proefdraaien.’
Tussen wal en schip
Bodzinga maakt zich verder zorgen over een groep die tussen wal en schip dreigt te vallen door de transitie. Het is onzeker of zij, wanneer ze onder de Wmo vallen, nog wel de arbeidsmatige dagbesteding krijgen waar ze nu via de Awbz recht op hebben. Bodzinga: ‘Gemeenten moeten bezuinigen, Misschien beslissen ze minder dagbesteding aan te bieden. Of alleen nog voor eigen inwoners. Dan zitten cliënten ineens thuis.’
Levenslang begeleiding
Dat de begeleiding in de nieuwe Wet werken naar vermogen (Wwnv) is gemaximeerd op drie jaar, baart hem ook zorgen. ‘Diezelfde cliënt heeft via de Wwnv ook een re-integratieverplichting en moet gaan solliciteren en werken. Daar is begeleiding voor nodig, geen drie jaar, maar eigenlijk levenslang.’
Regisseurs
De gemeenten hebben er behoefte aan om regisseurs aan te wijzen als aanspreekpunt voor deze doelgroep, blijkt uit het onderzoek. Bodzinga is daarvan groot voorstander. ‘Dat hoeft geen gemeenteambtenaar te zijn, het kan ook iemand zijn van Philadelphia of een ggz- of welzijnsinstelling. Als er maar iemand is bij wie de cliënt terecht kan en die de juiste hulp inschakelt als er behoefte is aan geestelijke gezondheidszorg of schuldhulpverlening.’
De doelgroepen hebben matige tot zware beperkingen en uiteenlopende zorgvragen. Dit vergt een andere manier van het organiseren van toegang tot zorg en kan leiden tot een andere ondersteuningsbehoefte. Hierbij rekening houdend met de Kanteling, Welzijn Nieuwe Stijl en natuurlijk het lokale beleid van de gemeente. Juist in het overgangsjaar 2013, kunnen gemeenten verschillende modellen ontwikkelen om toegang tot zorg te organiseren voor de diverse cliëntgroepen. Zodoende kunnen gemeenten excelleren en het verschil maken door eigen beleid in uitvoering te brengen.