Nedersaksisch niet volledig als taal erkend

De ondertekening van het Convenant inzake de Nederlandse erkenning van de regionale Nedersaksische taal vanmiddag in het Overijsselse Provinciehuis door minister Ollongren en de betrokken provincies en gemeenten betekent niet automatisch dat het rijk het Nedersaksisch erkent, zoals het de Friese taal erkent. Het is met name een intentieverklaring voor samenwerking tussen overheden om de taal levendig te houden en te bevorderen.

Geen rechten

In het convenant erkent de minister de regionale taal Nedersaksisch weliswaar als een “wezenlijk, volwaardig en zelfstandig onderdeel van de taalsystematiek binnen Nederland”, maar dit valt onder de overweging dat de taal is erkend onder deel 2 van het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. En dat betekent dat de regering de streektaal erkent als verrijking voor het Nederlandse cultureel erfgoed en betrokken provincies en gemeenten een eigen beleid kunnen voeren voor het Nedersaksisch. Maar deze partijen bepalen “in consensus” wat de gevolgen zijn van erkenning binnen Nederland. Daarbij wordt niet deel 3 van het Handvest als vertrekpunt genomen. Dat is het niveau van de Friese taal. Erkenning is er dus, maar rechten kunnen er in de praktijk niet aan worden ontleend.

Samen optrekken
De provincie Overijssel laat via de woordvoerder van gedeputeerde Hester Maij weten dat de bestuurders op 30 november samenkomen om afspraken uit het convenant te concretiseren. ‘Op basis van het convenant trekken zij samen op, stemmen projecten op elkaar af, delen goede voorbeelden en willen ze een jaarlijks symposium organiseren rond een actueel thema. Als Overijssel willen we een inhoudelijk programma koppelen aan streektaalfestival Zunnewende. Met het rijk kan men verder kijken hoe gezamenlijk op te trekken richting Brussel, maar ook in relatie tot de buren in Noordwest-Duitsland, het andere deel van het Nedersaksische taalgebied.’

Geen extra geld

Meer geld voor stimulering van het Nedersaksisch is bij dit convenant niet aan de orde. Er lopen wel stimuleringsregelingen in betrokken provincies en gemeenten. ‘Dat gebeurt via Nedersaksische taalinstituten, zoals de IJsselacademie, het Twentehoes in Overijssel of het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers in de Achterhoek.’ Uitvloeisel van het convenant is dus wel dat het rijk en Nedersaksische overheden gezamenlijk willen optrekken richting Brussel. ‘Om de positie van de streektaal te versterken en mogelijk ook voor Europese subsidies. We hebben onder meer de streektaalorganisaties nodig om tot een programma te komen dat past binnen subsidievoorwaarden van Brussel.’

Taal van verbeelding
Het is in het primair onderwijs al toegestaan les te geven in een regionale taal of streektaal, waar die een levende taal is. Het Nedersaksisch kan in het voortgezet onderwijs in de vrije ruimte worden aangeboden. Er zijn verschillende programma’s om Nedersaksisch onder jongeren te bevorderen en te versterken, ook voor scholen. ‘We hopen dat door de positieve aandacht voor de taal, er meer docenten het Nedersaksisch omarmen en in hun lessen gaan gebruiken.’ Dat mag ook wel, want het aantal Nedersaksisch sprekenden is flink afgenomen. ‘Toch spreken nog veel mensen in Noordoost Nederland Nedersaksisch. En voor velen is de taal nog wel de taal van hun hart, de taal van verbeelding, zoals zangeres Marlene Bakker zegt. Opvallend is dat steeds meer jonge artiesten zich in de streektaal uitdrukken. Dit kan weer bijdragen aan het positieve imago van de taal.’

Bang voor discriminatie

Maar de echte erkenning zit ergens anders, zegt zanger Hans Keuper van de Achterhoekse band Boh Foi Toch tegen Omroep Gelderland: ‘Men is bang om gediscrimineerd te worden als ze in dialect spreken en daarom leren ze het hun kinderen niet meer. Het is een onomkeerbaar proces.’ Dat is jammer, reageert de woordvoerder van Maij. ‘Het convenant is ook bedoeld om het Nedersaksisch een impuls te geven, te laten zien dat het nog steeds gesproken wordt en een levendige en volwaardige taal is. Erkenning voor een taal die het waard is om gesproken en geschreven te worden. Deze samenwerking moet bijdragen aan een positiever beeld rond het Nedersaksisch. Een ontwikkeling die ook de laatste jaren onmiskenbaar is ingezet. Verder is een taal, en dat geldt voor zowel het Nederlands, het Fries, als het Nedersaksisch, altijd in ontwikkeling.’

Het convenant wordt vanmiddag naast minister Ollongren ondertekend door gedeputeerden van de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel en Gelderland, burgemeester Van de Nadort van de gemeente Weststellingwerf en wethouder Hylkema van de gemeente Ooststellingwerf.