‘Kunstenaars niet langer schraalhans keukenmeester’

Kunstenaars en inkomen is een lastige combinatie. Je maakt met grote passie en motivatie je werk, maar kunt er vaak niet van rondkomen. Een doorn in het oog van staatssecretaris Klijnsma en de gemeente Amsterdam. Een pilot die kunstenaars leert ondernemen moet er verandering in brengen.

Ondernemersvaardigheden

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de gemeente Amsterdam investeren een ton in een pilot die 50 kunstenaars ondernemersvaardigheden bijbrengt en hen ondersteunt bij het opzetten van een rendabele beroepspraktijk. Onder de naam Het Fundament leren kunstenaars als ondernemer te voorzien in hun inkomen. De gemeentelijke afdeling Ondersteuning Ondernemers en stichting Cultuur+Ondernemen hebben een programma opgezet om hen te begeleiden met individuele en groepstrainingen, intervisie en coaching. Er is ook aandacht voor hybride ondernemerschap, parttime ondernemen in combinatie met parttime werk.

Grote animo

De kunstenaars zijn maximaal drie jaar geleden gestart als professioneel zelfstandig ondernemer of hebben net de vakopleiding afgerond en hebben allen een laag inkomen. Drie groepen krijgen ieder vier maanden begeleiding. ‘Dat is praktisch, maar ook expres, want ondernemen betekent ook onder druk werken’, aldus Frans Heessels, teammanager Eigen Werk. Hij ziet grote animo en behoefte bij de eerste groep kunstenaars en zegt dat de pilot een persoonlijke wens is van staatssecretaris Klijnsma. Die noemt een leven zonder kunsten geen leven en vindt dat kunstenaars moeten worden gekoesterd. ‘Staatssecretaris Halbe Zijlstra heeft kunstenaars niet geschraagd en na de afschaffing van de Wet Werk en Inkomen Kunstenaars (WWIK) zijn kunstenaars aan lager wal geraakt’, constateert ze.

Schraalhans keukenmeester

Voor de bijzonder bijstand voor zelfstandigen komen kunstenaars vaak niet in aanmerking, omdat ze niet kunnen aantonen dat hun bedrijf levensvatbaar is. ‘Daardoor is het vaak schraalhans keukenmeester. Ik vind het niet goed dat mensen zoveel energie steken in een opleiding en dan bij een supermarkt gaan werken of bij een groot bedrijf in loondienst gaan.’ Met wethouder Arjen Vliegenthart (SP) kwam ze overeen in Amsterdam deze pilot te starten die moet uitstralen naar het hele land en moet fungeren als estafettestokje. Wethouder Kajsa Ollongren (D66) benadrukt dat Amsterdam is gebouwd op palen, maar vooral op creatieve, ondernemende kunstenaars. ‘Wij proberen kunstenaars ruimte te geven en dit project past in deze traditie. Er zou in opleidingen meer aandacht moeten zijn voor ondernemerschap.’

Positioneringsstatement

Een deelnemende beeldend kunstenaar zegt al geleerd te hebben zich beter in de markt te zetten en is tot de kern gekomen van waar ze goed in is. ‘Je wordt zekerder over jezelf.’ Een eyeopener voor theatermaker Mira van der Lubbe was het maken van een positioneringsstatement wat voor haar helder maakte wat ze wilde doen.’ Noodzakelijke ondernemersvaardigheden die kunstenaars vooral moeten ontwikkelen zijn marketing en sales, aldus Heessels. ‘Weet wie je klant is en hoe je je werk kunt verkopen. Leer geld te vragen, je eigen waarde te kennen en je zo te presenteren. Werken in groepen levert al een netwerk en een mini-economie op. Je leert anders denken en van elkaar. Eigenlijk zou je deze ondersteuning doorlopend mogelijk moeten maken.’