Kamer maant Van Rijn tot actie rond jeugdzorg

De achterblijvende inkoop van jeugdhulp door gemeenten baart de Tweede Kamer grote zorgen. Een groot aantal fracties vindt dat verantwoordelijk staatssecretaris Van Rijn (VWS) tot actie moet overgaan. Hij moet ingrijpen bij gemeenten waar nu duidelijk is dat ze ook de uitgestelde deadline van 1 december niet halen.

Ongenoegen

Niet alleen oppositiepartijen CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks en de SP vinden dat, maar ook Van Rijns eigen PvdA. Dat werd maandagavond duidelijk tijdens een Kamerdebat over de jeugdzorg. De Kamer is not amused over de stand van zaken rondom de inkoop jeugdhulp door gemeenten, zo werd tijdens het debat duidelijk. Vrijdag stuurden Van Rijn en Teeven (VenJ) een brief naar de Kamer waaruit blijkt dat ruim de helft van de gemeenten de inkoopdeadline van 1 november niet heeft gehaald. Van Rijn heeft deze nu naar 1 december verschoven, tot ongenoegen van een groot aantal Kamerfracties.

Verscherpt regime

De 268 gemeenten die nu nog geen inkoopcontract hebben gesloten, staan inmiddels onder verscherpt regime van het kabinet, zo hebben Van Rijn en Teeven tijdens het Kamerdebat laten weten. Zij krijgen vandaag een brief waarbij met een ‘indeplaatsstelling’ wordt gedreigd. Het rijk neemt dan de inkoop van de gemeente over, met geld van de gemeente. Gemeenten die verwachten voor medio november alsnog een contract te sluiten (naar verwachting 40 procent van de 268 gemeenten) moeten dat in een brief aan ‘Den Haag’ bevestigen. De overige 20 procent die verwachten pas na 15 november maar voor 1 december een contract te sluiten, moeten een stappenplan inleveren. Als er op 1 december alsnog geen contract is gesloten, neemt het rijk het heft in eigen hand. Vanwege de wettelijke termijn zal de indeplaatsstelling pas op 17 december een feit zijn.

Ingrijpen

Dit zwaarste instrument, onderdeel van de invoeringswet jeugdwet, staat morgen als hamerstuk op de agenda van de Eerste Kamer. Dit betekent dat vanaf 20 november dit instrument kan worden ingezet. Eind november krijgt de Kamer een geactualiseerd overzicht van de stand van zaken inkoop, met daarbij informatie in welke gemeenten het rijk daadwerkelijk gaat ingrijpen. De vier regio’s die 1 januari niet dreigden te halen, maar waarvan Van Rijn alsmaar weigerde de namen bekend te maken, zitten inmiddels in het ‘reguliere regime’. Zij hebben voldoende vertrouwenwekkende vorderingen gemaakt, stelde Van Rijn.

Nalatigheid kabinet

Het uitblijven van contracten ligt voor een deel aan de voortdurende onduidelijkheid over aantallen cliënten en te krappe budgetten; daarover verschilt de Kamer niet van mening. ‘Het CDA krijgt volop signalen dat het probleem niet bij gemeenten of zorginstellingen ligt, maar bij het ministerie’, aldus CDA-Kamerlid Mona Keijzer. ‘Nu worden gemeenten opgezadeld met de nalatigheid van het kabinet. Dat is ongepast.’ ‘Ik spreek wethouders die zeggen “ik stuur in de mist” en “ik doe inkoop op basis van schattingen en loop daardoor risico's”, voegde D66-Kamerlid Vera Bergkamp daaraan toe. Gemeentekoepel VNG legt de schuld voor het uitblijven van inkoopcontracten ook voor een belangrijk deel bij het kabinet, omdat cliëntgegevens pas laat aan gemeenten zijn doorgegeven en het budget te krap is.

Garantstelling

Over een oplossing is de Kamer echter niet eensgezind. Het CDA vindt dat het kabinet garant moet staan voor gemeenten die, buiten hun schuld om, in financiële problemen komen door zorggarantie te bieden aan mensen die nu al een indicatie hebben. Hiertoe heeft het CDA maandagavond een motie ingediend. SP en GroenLinks vinden dat er een rijksgarantstelling voor zorginstellingen moet komen. D66 eist een toezegging van het kabinet dat voor de meicirculaire 2015 in kaart wordt gebracht of er bij gemeenten reële tekorten bestaan door de autonome groei in de jeugdzorg over 2013 en 2014, de onduidelijkheid over het woonplaatsbeginsel en andere beleidswijzigingen. Dit moeten de staatssecretarissen samen met de VNG doen. ‘Op basis van deze analyse zou de staatssecretaris vanuit zijn stelselverantwoordelijkheid met een voorstel moeten komen richting de Kamer uiterlijk medio '15. 

Compensatie gemeenten

De toezeggging van Van Rijn dat in het voorjaar van 2015 de realisatiecijfers van 2013 en 2014 worden vergeleken met het verstrekte macrobudget en dat bij ongewenste gevolgen in overleg ‘naar een oplossing zal worden gezocht’, was voor het CDA onvoldoende. Keijzer diende een motie in, waarin het kabinet wordt opgedragen gemeenten te compenseren als zij door volumegroei met tekorten worden geconfronteerd.