Jeugdhulpplicht voor gemeenten

Preventie en lichte ondersteuning, eigen kracht en demedicaliseren zijn de pijlers van de nieuwe Jeugdwet. Deze is maandag naar de Tweede Kamer gestuurd. Het centrale uitgangspunt is het inmiddels bekende ‘één gezin, één plan, één regisseur’.

Laagdrempelig

De gemeente krijgt per januari 2015 de verantwoordelijkheid voor zowel preventie en jeugdhulp als de uitvoering van jeugdbescherming en jeugdreclassering voor jongeren tot en met 18 jaar. ‘Dit maakt het stelsel eenvoudiger en doelmatiger. Hulp en ondersteuning kunnen zo laagdrempelig, vroegtijdig en integraal worden aangeboden’, aldus de Memorie van Toelichting. Door de complete jeugdzorg in handen van één bestuurslaag te leggen (nu drie), ligt volgens het kabinet een prikkel besloten om extra te investeren in preventie en lichte ondersteuning. ‘Hierdoor zal het beroep op specialistische en gedwongen hulp worden verminderd.’ En daarmee kosten bespaard.

Gemeentelijk beleidsplan

De hoofdlijnen van het lokale jeugdbeleid moet periodiek in een beleidsplan worden vastgelegd. Daaruit moet duidelijk worden wat de doelstellingen van de gemeente zijn op het terrein van preventie, jeugdhulp en de  uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering en hoe de gemeente dit gaat regelen. De inhoudelijke keuzes zijn aan de gemeente zelf, maar de wet schrijft wel een aantal kwaliteitseisen voor aan onder meer jeugdhulpaanbieders. Instellingen die zaken gaan doen met gemeenten moeten bijvoorbeeld een hulpverleningsplan opstellen en er moet een verklaring omtrent het gedrag (VOG) voor alle medewerkers van een jeugdhulpaanbieder, uitvoerders van kinderbeschermingsmaatregelen of jeugdreclassering. Naast de wettelijke eisen staat het gemeenten vrij om aanvullende eisen te stellen.

Jeugdhulpplicht

Het wettelijke recht op zorg zoals deze nu nog bestaat, wordt vervangen door een jeugdhulpplicht van gemeenten, zo blijkt uit het wetsvoorstel. Gemeenten moeten als eerste inzetten op preventie, eigen kracht en hulp en ondersteuning vanuit de sociale omgeving. Als dat onvoldoende soelaas biedt, is het college verplicht een voorziening op het gebied van jeugdhulp treffen. De gemeente beslist zelf of en welke voorziening een jeugdige nodig heeft. Zij is echter wel verplicht een deskundige te laten adviseren en beoordelen of en welke jeugdhulpvoorziening nodig is. Als een gemeente tekort schiet in haar ‘jeugdhulpplicht’ is het in eerste instantie aan de  gemeenteraad om aan de bel te trekken. Als sprake is van ernstige en structurele nalatigheid van een gemeente, moet de provincie zich erover buigen.

Continuïteit zorg

In de Jeugdwet is een aantal harde voorwaarden opgenomen die de continuïteit van zorg moet borgen; een politiek heikel punt. Gemeenten moeten in 2015 alle zorg voor de bestaande cliënten blijven afnemen bij de zorgverleners waar deze mensen dan zorg krijgen of voor zorg zijn geïndiceerd. Hiermee is ongeveerd 40 procent van het jeugdzorgbudget gemoeid. Uiterlijk 31 oktober moeten regionale transitiearrangementen zijn opgesteld waarin gemeenten aangegeven hoe de continuïteit van zorg en de infrastructuur wordt geregeld. Als blijkt dat de continuïteit van zorg onvoldoende wordt gerealiseerd, kunnen de ministers aan de gemeenten in de betreffende regio een aanwijzing geven. Deze aanwijzingsbevoegdheid is in de Jeugdwet opgenomen. Tot slot mag bestaande inkoopkennis niet verloren gaan; deze moet aan gemeenten worden overgedragen. Gemeenten moeten hierover afspraken maken met provincies of zorgverzekeraars.

Verdeelmodel

Via een decentralisatie-uitkering binnen het gemeentefonds wordt het budget voor de jeugdzorg (ruim 3,3 miljard euro) aan gemeenten overgeheveld. In de meicirculaire 2014 wordt het definitieve bedrag per gemeente bekend gemaakt. Daarvoor worden de dan meest recente gegevens (objectief verdeelmodel) gebruikt.