‘Integratie onmogelijke opgave’

De eerste opvang van vluchtelingen mag inmiddels goed van de grond komen, daarmee zijn gemeenten er nog lang niet. Er landt op dit moment een nieuwe generatie vluchtelingen. De tijd lijkt gekomen om het aloude integratie- en inburgeringsbeleid weer af te stoffen. Groot verschil met vroeger: daar zijn dit keer geen potjes voor.

‘Gemeenten zijn in een heel lastig parket gekomen’, bevestigt integratiedeskundige Peter Scholten. Hij is directeur van IMISCOE, een internationaal netwerk van instituten op het gebied van migratie en integratie. ‘Aangezien we de illusie kunnen laten varen dat deze vluchtelingen ooit weer terugkeren, moet deze nieuwe generatie gaan integreren in onze samenleving. Vroeger kon de burgemeester dan teruggrijpen op geld, onderwijs, instituties, kennis en huisvesting. Dat kan nu dus niet,’ waarschuwt Scholten. ‘Gemeenten staan echt voor een hele ingewikkelde, zo niet onmogelijke opgave.’

Hij adviseert gemeenten dan ook de lobby richting Den Haag flink op te voeren. ‘Er komt nu iets af op de gemeenten waar ze totaal niet op voorbereid zijn. Integratie staat niet meer op de radar van Den Haag, dat heeft ook met het politieke klimaat te maken.’

Doelgroepenbeleid
Vluchtelingenwerk Nederland drukt gemeenten op het hart om van het algemene beleid af te stappen en weer doelgroepenbeleid in te voeren. ‘De vluchtelingen zijn in het begin op een bijstandsuitkering aangewezen,’ vertelt Erna Lensink van Vluchtelingenwerk, ‘maar die is vooral bedoeld als vangnet. Voor vluchtelingen is zo’n uitkering helemaal geen vangnet, maar juist een nieuwe start. Dat vraagt een heel andere benadering. De Work First-aanpak of een verplichte tegenprestatie terwijl ze de taal nog niet kennen heeft bijvoorbeeld helemaal geen zin.’ Verder adviseert Vluchtelingenwerk de gemeenten om vooral met de mensen om wie het draait in contact te komen. ‘Praat niet alleen óver ze, maar ook mét ze. Vraag wat ze nodig hebben, wat ze willen, dat werkt het beste.’

Volgens Lensink rust er nog een essentiële verantwoordelijkheid op de schouders van de gemeente, namelijk de communicatie naar de buitenwereld. ‘Gemeenten moeten zich echt inzetten voor het behoud van draagvlak’, stelt ze. ‘Er zijn veel hartverwarmende reacties op de komst van de asielzoekers. Maar er zijn uiteraard ook negatieve geluiden. Dat de vluchtelingen alle huizen innemen, bijvoorbeeld. Gemeenten moeten dan duidelijk maken dat de huisvesting al een probleem was voordat de vluchtelingen er waren, dat het niet aan hen ligt.’

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten is ondertussen druk bezig te anticiperen op de vluchtelingenstroom. Er worden momenteel gesprekken gevoerd met verschillende ministeries. ‘Met Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de integratie,’ legt een woordvoerder uit, ‘en met OCW over onderwijs. Dat is namelijk een van de eerste zaken waar de gemeente mee te maken krijgt. De kinderen moeten zo snel mogelijk naar school.’

Zodra een kind een status krijgt, moet het binnen drie dagen onderwijs kunnen volgen, aldus het Kinderrechtenverdrag. Daar gaat de sectororganisatie primair onderwijs over (PO-Raad). ‘Scholen kunnen de opvang nu nog maar nauwelijks aan’, meldt de PO-Raad. ‘Te veel basisscholen zijn niet zijn voorbereid op een dergelijke grote instroom van asielkinderen. Inmiddels dreigt onder meer een tekort aan schoollocaties, gespecialiseerde NT2-leerkrachten en lespakketten.’