Hoe je Marokkaanse jongeren burgerschap meegeeft

Waarom halen met name Marokkaanse jongeren toch zoveel rottigheid uit? Omdat ze burgerschap niet meekrijgen van hun ouders. Focus daar dus op bij de aanpak van hun overlast. Het Rotterdamse preventieproject Wajaw kreeg er de Hein Roethofprijs 2013 voor.

Prijs kwam onverwachts
Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond (SPIOR) stond aan de basis van het preventieproject Wajaw waarmee 132 overlastgevende jongeren uit Rotterdam 12 keer twee uur training kregen in burgerschap. Met succes. Het leverde hen de Hein Roethofprijs 2013 op en een daarmee verbonden geldbedrag van 20 duizend euro. Woordvoerder Fatima Lachhab van SPIOR zegt dat de verrassing groot was. ‘Het kwam heel onverwacht, omdat we maar een klein project zijn. Maar we zijn er natuurlijk heel blij mee.

Wat is de kern van uw aanpak?
‘Dat de training aansluit op de leefwereld van de jongeren uit onder meer Rotterdam-Noord. We pakken niet de gevolgen van de overlast aan, maar de oorzaak.De eigen talenten, vaardigheden en kennis van deze jongeren is niet goed ontwikkeld, omfat ze op dat gebeid te weinig ondersteuning hebben gehad van hun ouders. Bij ons leren ze burgerschapscompetenties, omgaan met hun eigen agressie, communiceren.’

En wat gebeurt er concreet?
‘Tijdens de bijeenkomst vindt kennisoverdracht plaats, doen ze rollenspellen en maken ze opdrachten. Soms zijn er gastdocenten die vertellen over interculturele en interreligieuze identiteitsvorming. Die kijken hoeveel de jongeren weten over andere groepen. Een rabbijn is langs geweest om ze te vertellen over het jodendom. Ze hebben de Dodenherdenking bijgewoond en zijn naar de haven geweest voor beroepsoriëntatie.’

Hoeveel jongeren deden eraan mee en met welke achtergrond?
‘In totaal deden 132 jongeren uit verschillende Rotterdamse wijken mee. Ze hebben naderhand ook een buurtfeest gegeven voor de buurtbewoners. Een soort goedmaker voor dat ze zulke rotjochies waren geweest. Het gaat om kinderen tussen de 12 en 18 jaar. In eerste instantie ging het voornamelijk om Marokkaanse jongens, maar later hebben we het programma aangepast, zodat het ook bruikbaar is voor bijvoorbeeld Antilliaanse jongens en voor meisjes. Maar ook voor andere groepen en gemeenten. Kijk, als die jongens uit een islamitische cultuur komen, dan gebruik je ook dingen uit die cultuur. Bij omgangsvormen leg je uit dat ze bij een sollicitatie de werkgever moeten aankijken en een stevige handdruk moeten geven. In hun cultuur is naar beneden kijken juist respectvol en geef je een slap handje. Dat verschil moet je dus uitleggen.’

Het juryrapport spreekt over een positief effect op de jongeren. "Ze voelen zich meer betrokken bij de samenleving en willen hier een bijdrage aanleveren. Ook is een duidelijk zichtbare positieve verandering in gedrag waarneembaar." Waaruit blijkt het positieve effect?
‘Die conclusie was eigenlijk tweeledig, het was ook de visie van de betrokken uitvoerders. De uitval uit de trainingen was minimaal. Ze vonden het zo leuk. In het begin deden ze nog wel mee als iemand een racistische opmerking maakte of agressief deed, maar dat nam af naarmate ze meer zelfvertrouwen kregen en zelfstandiger werden. Ze kregen ook minder radicale ideeën over andere groepen. Ze hebben de wil om een opleiding te volgen en een baan te zoeken in woord en daad aangegeven. We zijn nog steeds in contact met ze. Ze zitten op school, hebben bijbanen en een is zelfstandig ondernemer geworden.’

Bereikt u wel de juiste groep?  De kritiek op deze projecten is vaak dat de echte groep overlastgevers niet wordt bereikt.
‘De werving van de jongeren is gedaan door jongerenwerkers en buurtagenten die de jongens al kenden. Die jongens vertrouwen hen ook. Als wij van PRIOS alleen aankomen, nemen ze het niet serieus, maar met hen erbij wel.’

Wat is het geheim van het succes?
‘Focus op de oorzaak. Bied hen iets aan waar ze zelf iets mee kunnen. Alleen als ze iets uit intrinsieke motivatie doen heeft het een blijvend effect.’

Wat wordt het vervolg op het project?
‘We hopen op een olievlek. Het project is al afgelopen, maar het zou fijn zijn om het nogmaals te doen. We integreren de aanpak ook in andere projecten. Ik heb geen idee of we genoeg financiering hebben. Er was een eenmalig potje bij de gemeente voor veiligheid en criminaliteit. Dat is wegens bezuinigingen opgedoekt. Wij vieren straks ons 25-jarig jubileum en hopen dat de prijs een boost geeft, een teken aan de gemeente of ze toch geen geld hiervoor over hebben of samenwerking willen aangaan.’