Gemeente beter af met beschut werk

Beschut werk heeft meestal een positief kosten-batensaldo. Op de lange termijn leidt investeren in beschut werk tot een besparing op publieke middelen. Dat blijkt uit de eerste maatschappelijke kosten-batenanalyse naar beschut werk, die Cedris en SBCM lieten uitvoeren. Beschut werk is voor gemeenten gemiddeld goedkoper dan arbeidsmatige dagbesteding.

Positief kosten-batensaldo

Het realiseren van beschutte werkplekken is de afgelopen jaren langzaam op gang gekomen. Voor 2048 moeten parallel aan de afbouw van de Wsw 30.000 beschutte werkplekken zijn gerealiseerd. In het regeerakkoord staat de ambitie daar nog eens 20.000 bovenop te realiseren. Vanwege hoge kosten zijn gemeenten terughoudend. Voor het eerst zijn nu maatschappelijke en immateriële effecten van beschut werk financieel vertaald. Beschut werk blijkt financieel en maatschappelijk veel positieve effecten te hebben en kent meestal een positief kosten-batensaldo. De analyse laat zien dat investeren in beschut werk vaak een uitkering bespaart, leidt tot daling van zorgkosten, de kans op problematische schulden vermindert en eigenwaarde en welzijn van mensen verhoogt.

Langere termijn

De kosten en baten zijn wel afhankelijk van persoonlijke situaties. Voor mensen die eerder een uitkering hadden en met een loonwaarde van minstens 30 procent is het saldo van kosten en baten in alle gevallen positief. Voor mensen zonder uitkering of een lagere loonwaarde liggen de directe kosten vaak hoger dan de opbrengsten. Cedris wijst erop dat gemeenten kosten dragen van beschut werk en opbrengsten vaak bij andere partijen, zoals zorgverzekeraars, woningbouwverenigingen of private schuldeisers, terechtkomen. De baten van de besparing op de uitkering, minder inzet van schuldhulpverlening en een afnemend beroep op Wmo-voorzieningen zijn voor gemeenten vaak onvoldoende om de kosten van beschut werk te dekken. Cedris vindt het ook een aansporing om de kosten-batenafweging in breder perspectief te plaatsen: op de langere termijn leidt investeren in beschut werk tot besparingen.

Kosten voor baten uit

Beschut werk verkleint de kans op langdurige uitkeringsafhankelijkheid, met name voor jongeren. Door in hen te investeren kunnen zij zichzelf ontwikkelen in betaald (beschut) dienstverband en hebben ze op termijn geen uitkering nodig. Cedris wijst erop dat kosten hier voor de baten uitgaan. Verder heeft beschut werk, afgezet tegen arbeidsmatige dagbesteding, positievere effecten op gezondheid en kwaliteit van leven. Een baan hebben en eigen salaris is goed voor het welbevinden. Een kostenvergelijking is lastig, omdat kosten van arbeidsmatige dagbesteding onvoldoende eenduidig zijn, maar gemiddeld genomen is voor gemeenten beschut werk goedkoper. Beschut werkers verdienen met hun productie ook een deel van hun begeleiding terug. Cedris hoopt dat gemeenten door de inzichten uit dit rapport in gesprek gaan over meerwaarde van beschut werk voor individuen en samenleving.