'Geen regie en visie op het gebied van langer zelfstandig wonen'

Gemeenten zijn nog veel te weinig doordrongen van het feit dat ze een leidende rol in de combinatie wonen, zorg en welzijn. Dat staat in de tussenrapportage van het Aanjaagteam Langer Zelfstandig Wonen (AJT). Het team staat onder leiding van oud-wethouder Marnix Norder. ‘Gemeenten moeten veel meer de regie pakken.’

Totaalbeeld ontbreekt

Dat gemeenten sinds januari heel veel extra taken gekregen hebben op het gebied van zorg en welzijn, is bekend. Maar ook op het gebied van wonen verandert er veel voor gemeenten. Mensen moeten langer thuis blijven wonen en hoe dat vormgegeven wordt, ligt op het bordje van gemeenten. Het idee is dat gemeenten deze zaken samen op kunnen pakken ‘Maar een totaalbeeld van de consequenties en hoe die in samenhang op te pakken, ontbreekt’, concludeert Norder. ‘Een heel klein aantal is daar al mee bezig, maar over het algemeen is het nog erg versnipperd. Veruit het grootste deel van de gemeenten moet de samenhang nog gaan ontdekken.’

Verzorgingshuizen leeg

Het is geen verwijt, wil Norder benadrukken, maar wel een constatering. Bijvoorbeeld dat gemeenten nog geen visie hebben op wat de gevolgen zijn van het leeglopen van verzorgingshuizen. Ouderen met zorgpakket 1, 2 en 3 worden niet meer toegelaten tot verzorgingstehuizen. Norder: ‘Als je weet dat iemand gemiddeld 2,9 jaar in een verzorgingstehuis woont, kun je dus concluderen dat gemiddeld over drie jaar alle verzorgingshuizen leeg staan. Maar in die tehuizen zitten ook functies als dagbesteding, maaltijdservices of gezondheidscentra. Wat gebeurt daarmee? Bij gemeenten hoor ik nu “daar kunnen wij niets aan doen”. Maar ze zijn wel verantwoordelijk.’

Heroïneflats 

Een ander voorbeeld. Het huisvesten van verslaafden. Vaak leven ze op bijstandsniveau en is er sprake van multiproblematiek. Als gemeenten niet oppassen, gaan ze in de allergoedkoopste woningen wonen en krijg je heroïneflats of verslaafdenflats, waarschuwt Norder. ‘Als je dat niet wilt, zul je spreidingsbeleid moeten ontwikkelen.’ En voor dat beleid zijn gemeenten verantwoordelijk, want per 1 juli (met het in werking treden van de Volkshuisvestingwet) moeten zij de corporaties aansturen. ‘In dit soort gevallen komen zorg en wonen dus bij elkaar, maar dat besef komt slechts heel langzaam door. Veel gemeenten staan nog in de stand “wij weten ook niet hoe het moet, het ligt bij het rijk”, maar dat is dus niet zo.’

Aanbodgestuurd

Op het terrein van informatievoorziening moeten gemeenten de burger veel beter in staat stellen zelf de regie te nemen, vindt Norder. Gemeenten denken nog veel te 'aanbodgestuurd'. Bijvoorbeeld als het gaat om iemand die beugels bij het toilet nodig heeft. Gemeentelijke websites melden vaak dat burgers met dit soort vragen zich tot een medewerker moeten wenden. ‘Terwijl in negen van de tien gevallen de burger het uiteindelijk zelf moet betalen, omdat hij te veel geld heeft’, aldus Norder. ‘Als je als overheid eerst de burger naar binnen trekt door te zeggen “kom met ons praten” en hij krijgt dan te horen dat-ie het zelf moet betalen, is dat vervelend. Als op de site de informatie beter is, schep je minder of andere verwachtingen.’

We doen al zoveel
Zeker weten doet hij het niet, maar Norder schat dat de helft van de gemeenten inmiddels in de smiezen heeft dat ze er verantwoordelijk voor zijn en dat ze zorg, wonen en welzijn in combinatie moeten gaan aanpakken. ‘Maar veel verder dan het besef komen ze vaak niet’. Met de andere helft is het nog slechter gesteld. ‘Die vraagt zich af “hoezo moeten wij er iets mee doen, we doen al zoveel”.’