Geen invloed op zorginkoop door 'democratisch gat'

De gemeenteraad van Overbetuwe heeft tot nu te weinig invloed op de transitie van zorgtaken naar de gemeenten. De inkoop van de jeugdzorg en van de WMO is op regionaal niveau gebeurd, met Arnhem als belangrijkste onderhandelaar. De raden van kleinere buurgemeenten als Overbetuwe zijn hier nauwelijks over geïnformeerd en hebben er daardoor te weinig controle op kunnen uitoefenen.

Democratisch gat

Dat blijkt uit onderzoek van de gemeentelijke rekenkamer van Overbetuwe, waarvan de resultaten deze week zijn gepresenteerd. Rekenkamer voorzitter Frits van Vugt spreekt van het beruchte 'lokale democratische gat': de onderhandelingen over de zorg inkoop wordt gedaan door een samenwerkingsverband van 12 gemeenten. Dat is efficiënt en goedkoper dan dat alle wethouders los van elkaar zorg gaan inkopen. Maar het proces onttrekt zich wel aan directe invloed van de diverse gemeenteraden. 

Wethouder wegsturen

'De laatste zorg moet voor 1 november zijn ingekocht, terwijl de raad van Over Betuwe zich er nauwelijks over heeft kunnen uitspreken. Raadsleden klagen erover dat ze te weinig zijn geïnformeerd’, aldus de rekenkamer. Met andere woorden: Mochten ze de zorginkoop toch anders willen, dan kunnen ze nu niet veel meer veranderen. Het enige dat kan is de wethouder wegsturen, maar dat is natuurlijk een paardenmiddel en zelfs dan zijn de contracten gesloten en bindend.
 
Geen meetbare doelen 

Vugt stelt wel dat de raad zijn verantwoordelijkheid ook wel makkelijk heeft gedelegeerd naar het college en vandaar naar de regio. De commissie constateert dat de gemeenteraad geen concrete en meetbare doelen heeft opgenomen in eerdere beleidsnota’s en ook niet in het  door het college voorgelegde beleidsplan Sociaal Domein.

Wel kaders, geen risicobeheersing
De gevolgen zijn volgens de commissie dat er forse risico’s zijn die niet allemaal adequaat zijn afgedekt. De gemeenteraad heeft wel financiële kaders gesteld voor het transitie-proces, maar te weinig oog gehad voor de risicobeheersing. 'Het is onduidelijk of contracten wel binnen het budget passen. Er zijn onvoldoende mogelijkheden voor de gemeente om de kosten te beteugelen als de zorg-afname straks groter wordt dan geraamd. Er zijn bijvoorbeeld geen budgetplafonds voor instellingen afgesproken terwijl dat wel de bedoeling was.’

Weinig tijd

De rekenkamer adviseert de raad vooral om de agenda naar zich toe te trekken en meer dwingend overleg af te dwingen. En dat terwijl de tijd dringt, de overdracht van zorg moet immers per 1 januari zijn beslag krijgen. 'De raad moet voorafgaand aan de nog op te stellen transformatieagenda goede afspraken met het college maken over welke thema’s hij op welk moment in debat wil, en welke informatie hij daar voor nodig heeft. Afspraken over de inhoudelijke monitoring van de resultaten van de aangeboden zorg zijn er ook nog niet gemaakt, en dat wordt tijd!”