Driekwart gemeenten kwam tekort op bijstandsbudget

72 procent van alle gemeenten heeft in 2014 geld uit eigen kas bij moeten leggen om de bijstandsuitkeringen te kunnen betalen. Dat blijkt uit de factsheet van de vereniging van sociale diensten Divosa. Bij de helft van deze gemeenten is het tekort meer dan 10%.

62 miljoen
In 2014 kregen gemeenten in totaal 5,7 miljard euro van het rijk om de bijstandsuitkeringen te betalen. Dit budget stijgt al een aantal jaren, in 2010 kregen gemeenten 4,3 miljard euro. Maar ook het aantal uitkeringen is fors gestegen. Vorig jaar was het totale tekort van gemeenten 62 miljoen, dat is 1,1 procent van het totale budget. Vooral kleinere gemeente tot 50 duizend inwoners hadden te kampen met tekorten. De meeste gemeenten met een tekort moeten tot 20 euro per inwoner bijleggen. Twintig gemeenten moeten meer dan 40 euro bijleggen. In de grensgemeenten in Groningen en Drenthe zijn de tekorten – die oplopen tot ruim 100 euro per inwoner - afgezet tegen het aantal inwoners het hoogst. Sommige van deze gemeenten krijgen hiervoor overigens tegemoetkomingen uit opvangregelingen die niet bij deze cijfers zijn meegenomen. In totaal 12 gemeenten hebben een overschot van meer dan 10 procent op het budget.

Verdeelmodel 

De manier waarop het rijksbudget voor bijstandsuitkeringen verdeeld wordt onder gemeenten, is de afgelopen jaren aan verandering onderhevig. Werden vroeger uitkeringen doorgesluisd, enkele jaren geleden werd besloten een vast bedrag uit te keren. Gemeenten die het voor elkaar kregen minder uitkeringen te betalen, mochten de ‘winst’ zelf houden, verstrekten ze meer uitkeringen dan in de planning stond, moesten ze het tekort zelf bijleggen. Sommige gemeenten hielden daar een leuk bedrag aan over, maar met het uitbreken van de crisis, daalde het enthousiasme voor dit model.

Te veel discussie
Sinds dit jaar de Participatiewet is ingevoerd, is er een nieuw verdeelmodel waar veel over te doen is. Het nieuwe verdeelmodel zorgt voor grote verschillen en er zijn daardoor gemeenten die fors moeten inleveren. Staatssecretaris Klijnsma heeft het model daarom voor 2016 enigszins aangepast, maar veel gemeenten zijn nog steeds niet tevreden. Volgens Divosa-voorzitter René Paas is er te veel discussie en te weinig overtuiging om het veranderend verdeelmodel door te voeren. ‘Het vertrouwen is geschaad. Er is te weinig zicht op een robuust en eerlijk model’. Hij pleit daarom ervoor dat gemeenten de komende jaren geld krijgen op basis van hun aandeel in de totale kosten voor bijstandsuitkeringen. Klijnsma heeft echter al meerdere keren laten weten daar niet voor te voelen.

Re-integratiebudget
Ook de budgetten die gemeenten krijgen om mensen aan de slag te helpen, zijn de afgelopen jaren fors teruggelopen, blijkt uit de factsheet. Het Participatiebudget bedroeg in 2014 694 miljoen euro. Dat is 64 procent lager dan in 201 toen er nog 1,9 miljard naar gemeenten ging. Ook de komende jaren daalt dat budget nog. In 2018 krijgt één op de tien gemeenten helemaal geen budget meer voor re-integratie.  ‘Dat kan toch niet’, aldus Paas. ‘Ambitie gaat niet zonder investeringen. Geen spel zonder knikkers. De arbeidsmarkt trekt aan. Sommige mensen vinden nu veel sneller een baan. Maar voor veel mensen in de bijstand is zonder onze inzet de arbeidsmarkt nog ver weg.’