Aantal mantelzorgende gemeenteambtenaren onderschat

Leidinggevenden onderschatten het aantal mantelzorgers binnen de gemeentelijke organisatie fors. Dat blijkt uit de Benchmark Gemeenten, uitgevoerd in 16 gemeenten door Stichting Werk&Mantelzorg. Veel mantelzorgers melden zich niet als zodanig bij hun werkgever, zien mantelzorgen als privézaak of durven het niet te melden bij hun leidinggevende uit angst voor negatieve gevolgen voor hun loopbaan.

Onderschatting

Het aantal mantelzorgers in een gemeentelijke organisatie (gemiddeld 21 procent) is vaak twee keer zo groot als twee op de vijf leidinggevenden en een derde van de collega’s denken. Een verklaringen voor deze onderschatting is dat mantelzorgers zich niet altijd als zodanig melden bij hun werkgever, omdat ze zichzelf niet zien als mantelzorger. ‘Elke zaterdag naar je oude moeder gaan om haar te verzorgen, zien zij niet als mantelzorg’, aldus Liesbeth Hoogendijk, voorzitter van Stichting Werk& Mantelzorg en directeur van Mezzo die met HR-organisatie Qidos initiatiefnemer van de stichting is die het onderzoek hield onder 2535 gemeenteambtenaren, waaronder 544 mantelzorgers.

Angst voor negatieve gevolgen

Een andere verklaring is dat zij hun mantelzorgsituatie als privézaak zien of angst hebben voor onbegrip of negatieve gevolgen voor loopbaan of arbeidscontract (63 procent). ‘Vooral als ze denken bepaalde mantelzorgvoorzieningen extra te moeten gebruiken.’ Bijna de helft van de mantelzorgers binnen de gemeentelijke organisatie vindt ondersteuning door de werkgever belangrijk. Maar 44 procent informeert hun leidinggevende niet over hun situatie, terwijl 92 procent van die leidinggevenden zeker maatregelen wil nemen om de combinatie van werk en mantelzorg mogelijk te maken voor de medewerker.

Privézaak

Verder stelt een kwart van de mantelzorgers collega’s niet op de hoogte van hun situatie. ‘Mantelzorgers houden het liever in de privésfeer. Een taboe is een groot woord, want het is beter bespreekbaar, maar het onderwerp blijft op een grens zitten: wat neem ik uit mijn privéleven mee naar mijn werk en wat is daarvan de consequentie?’ Maar ook gemeenten en leidinggevenden zijn terughoudendheid om het onderwerp te bespreken, juist omdat zij het als privézaak zien, zegt Hoogendijk. ‘Ze zijn geneigd om werk en privé gescheiden te houden.’

Meer klachten

Er zijn veel mantelzorgers (87 procent) die werk en mantelzorg prima kunnen combineren. ‘Het wordt moeilijker als mantelzorg je gaat belemmeren in je werk. Mantelzorgers ervaren meer belemmeringen in gezondheid en flexibel werken. Daar valt veel in te verbeteren.’ Mantelzorgers blijken meer fysieke en mentale klachten te hebben dan hun collega’s. Ze bezuinigen eerst op sociale contacten en hobby’s en zetten vakantiedagen in voor mantelzorg. Veel mantelzorgers maken hun situatie pas bespreekbaar als ze tegen een burn-out aan zitten. ‘Maar als duidelijk is dat iemand mantelzorger is, zijn binnen de gemeente vaak oplossingen mogelijk zonder meteen allerlei verlofregelingen te gebruiken, zoals thuiswerken en flexibele werktijden. Mantelzorgers tonen daarna vaak extra verantwoordelijkheid en betrokkenheid om hun werk af te maken.’ 92 procent van de leidingegevenden denkt in maatwerkvoorzieningen veel te kunnen afspreken. De verlofregelingen zijn overigens beter bekend bij leidinggevenden dan bij de mantelzorgers zelf.

Mantelzorgvriendelijke gemeente

Inmiddels hebben 75 gemeenten de Erkenning “Wij werken mantelzorgvriendelijk” gekregen, waaronder Den Haag, Groningen en Vlaardingen. Hun aantal steeg in een jaar met 36 procent. Sinds de Wmo-invoering zijn gemeenten zich meer bewust van hun rol en taak in mantelzorg. ‘Gemeenten nemen het voortouw en hebben een belangrijke voorbeeldfunctie. Neem Breda die zelf mantelzorgvriendelijk wil zijn, maar daarin ook het bedrijfsleven meeneemt. Door hen de hand te reiken kunnen gemeenten een belangrijk onderscheid maken. Zij kunnen als beheerder van het Wmo-loket en regisseur van het steunpunt mantelzorg hen ook een aanbod doen: u hoeft het niet alleen op te lossen, gebruik ons netwerk van hulp en ondersteuning.’

Samenwerking

Gemeenteambtenaren moeten vooral met elkaar over mantelzorg spreken, vindt Hoogendijk. ‘En probeer het als leidinggevende uit de cyclus “functioneren” te halen. Ga het gesprek aan over verzuimindicatoren: de gemeente heeft een rijk arsenaal aan ondersteuning. En doe het niet alleen. Ga samenwerking aan met het steunpunt mantelzorg en Stichting Werk&Mantelzorg en laat hen ook die gesprekken voeren.’