Zorgen over digitaal behoud archeologische vondsten

De Erfgoedinspectie maakt zich zorgen over de digitalisering van archeologische vondsten. De digitale gegevens van provinciale archeologische depots zijn kwetsbaar, constateert de inspectie na onderzoek.

Verbeterslag

Vergeleken met de vorige inspectiebezoeken in 2005 hebben de depots een enorme verbeterslag gemaakt, melden de onderzoekers. Zo zijn de bewaarcondities sterk verbeterd. Ook bieden de depots steeds meer mogelijkheden om onderzoek te doen en zijn de collecties beter toegankelijk voor publiek. Wel verschillen de depots onderling sterk. In twee depots is bijvoorbeeld sprake van ernstige schimmel en in diverse depots zijn de klimaatruimten niet geschikt voor behoud van bijvoorbeeld hout en leer, oude documenten of foto’s. Daar wordt wel aan gewerkt.

Digitalisering

Het meeste zorgen maakt de inspectie zich dan ook over de digitalisering van de archeologische gegevens. Hoewel het merendeel van de opgravingen momenteel digitaal wordt vastgelegd, worden de depots ingehaald door snelle ontwikkelingen, bijvoorbeeld in de digitalisering van het opgravingsproces. “De digitaal verzamelde data worden door de depots wel opgeslagen, maar ze kunnen niet altijd worden gecontroleerd en bestudeerd. De benodigde software ontbreekt, of is achterhaald”, aldus het rapport. En: “Het gevolg is dat zelfs nu al onzeker is of alle digitale data die door de opgravende bedrijven zijn gegenereerd en officieel ‘overgedragen zijn’ door derden geraadpleegd kunnen worden.”

E-depot

Volgens de Erfgoedinspectie zouden provincies, bij voorkeur gezamenlijk, een plan moeten ontwikkelen om dit probleem op te lossen. Daarvoor is specialistische kennis nodig, die in gespecialiseerde e-depots aanwezig is. “Het verdient daarom aanbeveling dat provinciale depotbeheerders en het e-depot komen tot een samenwerking waarin recht gedaan wordt aan ieders verantwoordelijkheden. De depotbeheerder die de regie heeft, en controleert of alles geleverd is. En een – bij voorkeur landelijk georganiseerd – e-depot dat de digitale gegevens toegankelijk houdt.”

Scheepsresten in gevaar

De inspectie trekt ook aan de bel over het behoud van scheepsarcheologische resten. Die kunnen na 1 juli 2016 niet langer worden ondergebracht in het Maritiem Depot Lelystad. Wat er na die datum gaat gebeuren, is nog onbekend. De provinciaal archeologische depots zijn op dit moment niet toegerust op het langdurig bewaren van dergelijke archeologische overblijfselen. Het is niet ondenkbaar dat scheepsarcheologische materialen in Nederland binnenkort niet meer op een verantwoorde wijze kunnen worden opgeslagen, aldus de inspectie.