Zeewolde duurzaamste gemeente, Heerlen onderaan

Gemeenten zouden veel meer moeten doen aan het aanpakken van overgewicht en het stimuleren van duurzaam energiegebruik. Dat blijkt uit de eerste Gemeentelijke Duurzaamheidsindex – GDI-2014 – voor alle gemeenten in Nederland. In de ranglijst van de GDI scoort Zeewolde het best op de verschillende onderdelen van de duurzame gemeente. Heerlen bungelt onderaan en ook de grote steden doen het matig.

Eigen scores en verschil met buurgemeente

De index is ontwikkeld door de Stichting Duurzame Samenleving, die een snellere ontwikkeling naar duurzaamheid wil, zegt voorzitter Geurt van de Kerk. Met de index hoopt hij gemeenten te prikkelen om kritisch te kijken naar hun eigen inspanningen voor meer duurzaamheid in de samenleving en in de eigen organisatie. ‘Met de index kunnen ze in één oogopslag zien hoe duurzaam ze zelf zijn en wat de verschillen zijn met buurgemeenten. Wij hopen dat dat gemeenten aanspoort om te kijken waar de kansen liggen om te verbeteren.’

Niveau van duurzaamheid Zeewolde hoogst

Met behulp van het Joint Research Centre van de Europese Commissie maakte de stichting een analyse van een grote verzameling openbare informatie over zestien indicatoren die samen het niveau van duurzaamheid in elke gemeente weergeven. Van cijfers over de jeugdwerkloosheid en armoede, tot gegevens over gezondheid van de inwoners, sportdeelname en burgerparticipatie. De analyse resulteerde in een ranglijst die wordt aangevoerd door Zeewolde, met hoge scores voor een groot aantal indicatoren en mede dankzij de windenergie. Heerlen staat onderaan de lijst en heeft dus de meeste ruimte voor verbetering. Van de provincies scoort Flevoland het beste en Zuid-Holland het slechtst.

Overgewicht en energie

Gemiddeld genomen blijkt dat gemeenten laag scoren op de thema’s gezondheid (aanpakken van overgewicht bij volwassenen en kinderen) en hernieuwbare energie, dus gebruik van duurzame energiebronnen zoals wind, zon, biomassa en aardwarmte. Ook aan de waterkwaliteit en de financiële weerbaarheid van gemeenten is nog veel te verbeteren, blijkt uit de index.

Wachten op de kaboutertjes

‘Er moet echt een tandje bij’, zegt Van de Kerk. ‘Gemeenten zouden meer enthousiasme en ondersteuning kunnen bieden aan duurzame initiatieven vanuit burgers en bedrijven. Te vaak verzanden goede ideeën in bureaucratie. Bijvoorbeeld plannen op het gebied van energie, biologische producten, samenwerking en hulp aan mensen die het moeilijk hebben.’ Van de Kerk signaleert ook dat gemeenten “wachten op de kaboutertjes”. ‘Iedereen wil een duurzame samenleving, maar om die te maken, moeten we zelf in actie komen.’

Slechte scores grote steden

Opvallend zijn de slechte scores van grote steden: de drie grootste gemeenten staan bij de laatste 15 gemeenten van de GDI-ranglijst. Hoe meer inwoners, hoe minder duurzaam, zo lijkt de trend, hoewel er ook gemeenten zijn die de trend niet volgen, zoals Amsterdam. Deze correlatie wil niet zonder meer zeggen dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen het aantal inwoners en de GDI score, aldus de opstellers. Daar kunnen tal van oorzaken in mee spelen. Het blijkt voor een gemeente echter niet mee te vallen om zowel groot als duurzaam te zijn.