Woningwet nog niet goed geland bij gemeenten

Bij gemeenten bestaat nog veel onduidelijkheid en onwetendheid over de nieuwe Woningwet. Over regelgeving en de regierol van gemeenten is nog veel onbekend. Juridische en financiële kennis is verre van optimaal en ambtenaren zijn nog niet toegerust met nieuwe vaardigheden om als relatiemanager op te treden in het contact tussen gemeente, corporaties en huurders.

Grootse plannen niet uit de verf 

Dat blijkt uit onderzoek van adviesbureau BMC. Het bureau onderzocht in het voor- en najaar van 2015 met een enquête en interviews met beleidsambtenaren van gemeenten hoe ze aankijken tegen de nieuwe wet en hoe de invoering van de Woningwet verloopt. BMC concludeert dat de grootse plannen die minister Stef Blok (Wonen) met de Woningwet in gedachten had, nog niet helemaal uit de verf komen.

Ambtenaren niet klaar

Vorig voorjaar deed ook Binnenlands Bestuur, samen met adviesbureau Companen, onderzoek naar de voorbereiding van gemeenten op de nieuwe Woningwet die per 1 juli 2015 is ingegaan. Daaruit kwam naar voren dat veel gemeenten vinden dat hun ambtelijke organisatie onvoldoende is toegerust op de nieuwe sturingstaken. Ook ontbrak het ze nog aan kennis van de corporatiefinanciën en misten ze instrumenten om zicht te krijgen op de investeringsmogelijkheden van corporaties. In het BMC-onderzoek, waarvoor in december en januari de laatste interviews zijn gedaan, is dat beeld onveranderd.

Scholingsdagen en congressen

De SP-fractie in de Tweede Kamer stelde destijds Kamervragen over de alarmerende geluiden uit gemeenten. Minister Blok liet in reactie daarop weten dat hij samen met onder andere de VNG handreikingen aan het maken was, - speciaal voor gemeenteambtenaren – over het interpreteren van financiële gegevens van corporaties. Er zouden in de zomer en het najaar van 2015 ook scholingsdagen en congressen komen en een website met informatie over de wet, aldus Blok.

Kritiek op informatievoorziening

Opvallend is dan ook dat in het nieuwe onderzoek juist kritiek klinkt op de informatievoorziening van het rijk en de VNG. Te weinig en te laat, tekent het adviesbureau op. Gemeenten geven aan vooral behoefte te hebben aan uitwisseling van best practices.

Woningcorporaties in de lead

Ook is er nog steeds veel behoefte aan financiële kennis en vaardigheden. BMC noemt als struikelblok dat veel gemeenten niet of nauwelijks het bod (de voorgenomen activiteiten) van de corporaties kunnen beoordelen. “Veel gemeenten leunen nog behoorlijk op de corporaties, zeker waar het financiële aspecten betreft, maar ook ten aanzien van de invulling van de rol van de huurdersorganisaties. Mede door de informatieongelijkheid, maar ook door de vele zaken die al bij de gemeenten op het bordje liggen, blijven woningcorporaties in de lead”, aldus BMC.

Relatiemanager

Tot slot stelt het bureau dat het merendeel van de gemeenten nog niet lijkt te beseffen wat hun regierol precies inhoudt. “Zo staat stakeholdermanagement bij veel gemeenten nog in de kinderschoenen en de kennis van wat er bij de woningcorporatie en huurdersorganisaties speelt, is vaak gering. De woonvisie en prestatieafspraken zijn instrumenten om lokale invulling te geven aan de Woningwet. Het proces daaromheen moet gemeenten in hun nieuwe rol brengen en vraagt een nieuw type ambtenaar: de relatiemanager.” Gemeenten investeren zelf maar mondjesmaat in tijd en aandacht voor de nieuwe wet en veranderende taken voor veel gemeenten: slechts de helft reserveert in de begroting van 2016 geld voor volkshuisvestingbeleid.

UPDATE: Kamervragen

De SP-fractie in de Tweede Kamer heeft naar aanleiding van het onderzoek en de publicatie daarover op binnenlandsbestuur.nl opnieuw Kamervragen gesteld. Kamerlid Farshad Bashir wil van Blok opheldering over het gebrek aan kennis en expertise dat vorig jaar al werd gesingnaleerd en waar de minister werk van zou maken. En: "Hoe gaat u ervoor zorgen, dat na jaren van het op afstand plaatsen van gemeenten bij het volkshuisvestelijk beleid, de gemeente weer de regie pakt en deze hernieuwde rol daadkrachtig vervult?"