Wilde mini-bosjes brengen natuur terug in de stad

Mini-stadsbosjes blijken een geschikt middel om de biodiversiteit in een stad op te krikken. Dat blijkt uit onderzoek van de Wageningen Universiteit, die de eerste twee Nederlandse tiny forests in Zaanstad een jaar onder de loep nam. Steeds meer gemeenten gaan tot aanleg van stadsbosjes over.  

Honderd jaar oud

Klein is hip. Na het tiny house is er nu het tiny forest. Mini-stadsbosjes ter grootte van een tennisveld met een open plek in het midden en zo wild mogelijk groeiende bomen rondom. ‘Ik zag online in 2014 een TedTalk van de Indiase ingenieur Shubhendu Sharma en nam contact op via skype’, vertelt projectleider tiny forests Daan Bleichrodt van natuurorganisatie IVN. ‘Hij legde in de TED-talk uit  hoe je door de ideale omstandigheden te creëren binnen tien jaar een stadsbosje kunt hebben dat er honderd jaar oud uitziet.’

Minder beheerkosten
Bleichrodt klopte kort daarna aan bij de gemeente Zaanstad die er meteen voor te porren bleek. ‘In een stadsbosje moet de natuur zijn gang kunnen gaan. Dus de gemeente bespaart op beheerkosten. Dat gegeven van wilde natuur maakt het tegelijk extra spannend voor stadskinderen.’ Eind 2015 gingen de bomen voor de eerste twee Zaanse stadsbosjes de grond in. Zwolle, Almere, Delft en Mook zijn inmiddels ook al overstag. ‘En in Utrecht wordt dit voorjaar een parkeerterrein bij station Terwijde in een stadsbosje veranderd.’

Minimaal 250 vierkante meter
Hoe tiny is een tiny forest eigenlijk? Bleichrodt gaat uit van een minimale maat van 250 vierkante meter, waarvan 50 voor een ‘buitenlokaal’ (een open veld) in het hart. ‘Is het nog kleiner, dan gaat het bosgevoel verloren.’ Veel stadsbosjes worden geadopteerd door scholen, die er zwerfvuil rapen, de strolaag op de bodem aanvullen en het onkruid wieden. ‘Alleen als er bijvoorbeeld een grote boom omvalt is er werk voor de gemeente.’

Meer soorten
De stadsbosjes dragen bij aan de biologische diversiteit, bewijst nu het Wageningse onderzoek. In de twee Zaanse bosjes nam zoveel het aantal soortgroepen als hun aantal toe. ‘Na recent alarmerend Duits onderzoek over de teruggang van het aantal insecten, kan dat voor gemeenten extra reden zijn om een mini-bos te initiëren’, vertelt Bleichrodt. Maar ook wateropvang, luchtzuivering en het tegengaan van hittestress vormen volgens hem argumenten. ‘En het is voor buurtbewoners meteen een natuurlijke ontmoetingsplek.’

Sterke impuls
De groei van het aantal mini-bosjes kreeg deze maand een sterke impuls door een bijdrage van 1,85 miljoen van de Nationale Postcode Loterij, uitgereikt op de eerste Tiny Forest-conferentie. Goed om de komende jaren honderd nieuwe tiny forests te realiseren. Zo moeten de bosjes net zo over het land verspreid raken als de Cruyff Courts. De voortekenen zijn gunstig. Bleichrodt: ‘Steeds meer gemeenten nemen de stadsbosjes op in ruimtelijk beleid. Almere wil een stadsbosje in elke wijk. Alphen aan den Rijn nam het tiny forest als speerpunt op in het nieuwe bomenbeleid. ‘

Eigen bosje
Daarnaast ziet de IVN-projectleider dat ook  buiten de grotere steden mini-bossen verrijzen. Behalve in Mook nu ook Rheden, bijvoorbeeld. En niet altijd nemen gemeenten het voortouw. ‘Een Delftse particulier kocht onlangs een braakliggend terrein grenzend aan zijn achtertuin om daar een eigen bosje te beginnen. Dat zijn wat mij betreft de allermooiste initiatieven.’