'Wet VTH sluit niet aan op Omgevingswet'

Hoe kunnen gemeenten met de Omgevingswet straks integrale afwegingen over de fysieke leefomgeving maken nu ze voor een deel van hun uitvoeringstaken “strak in het pak genaaid” zitten bij de regionale omgevingsdiensten?

Botsende wetten

Terwijl het ministerie van Infrastructuur en Milieu druk bezig is met botsproeven om de nieuwe Omgevingswetregels te toetsen aan de praktijk, zien bestuursrechtadvocaten van advocaten- en notariskantoor AKD een heel andere clash: een botsing der wetten. Het gaat hier over de Omgevingswet versus de wetswijziging van de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht), waarin afspraken over vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) worden vastlegt. Daarom kortweg ook wel de wet VTH genoemd.

Experts terughalen?

Bij het advocatenkantoor doemen veel vragen op nu de Tweede Kamer heeft ingestemd met het nieuwe VTH-stelsel. Hoe moet het straks met vergunningverlening, toezicht en handhaving onder de nieuwe Omgevingswet? Halen gemeenten hun experts deels terug uit de omgevingsdiensten? Of krijgen de diensten er juist een belangrijke taak bij: het maken van integrale afwegingen? En hebben raad en gemeente dan nog wel genoeg grip op de uitvoering? ‘Het wetsvoorstel VTH heeft geen goede aansluiting op de Omgevingswet’, vat advocaat Hugo Doornhof van AKD het probleem samen. Hoe gemeenten hun taken in het fysieke domein moeten gaan uitvoeren in de geest van de Omgevingswet, moeten ze zelf uitzoeken, constateert hij.

Wetgever maakt geen keuze

‘Gemeenten hebben in de afgelopen jaren duidelijke keuzes gemaakt over wat ze wel of niet onderbrengen bij de omgevingsdiensten, naast de verplichte basistaken op milieugebied. In de Omgevingswet vervalt het onderscheid tussen milieu, ruimtelijke ordening en bouwen: alles valt straks onder de noemer fysieke leefomgeving. Maar over hoe dat er in de uitvoering uit zou moeten zien, maakt de wetgever geen principiële keuze. Er is zelfs geen visie op wat een goede oplossing zou zijn’, zegt Doornhof. Tegelijkertijd zijn gemeenten ook weer niet vrij om het helemaal naar eigen inzicht in te richten. De omgevingsdiensten moeten als gemeenschappelijke regeling blijven bestaan en het vastgestelde basistakenpakket blijven uitvoeren. ‘Gemeenten mogen de basistaken dus niet terugnemen.’

Wel degelijk herbezinnen op omgevingsdienst

Volgens Doornhofs collega Merel Holtkamp wekt de wetgever ten onrechte de indruk dat het door de wet VTH vanzelf goed komt met de omgevingsdiensten in de Omgevingswet. ‘Die sussende houding gaat voorbij aan het feit dat gemeenten zich wel degelijk moeten herbezinnen op wat ze gaan doen met die omgevingsdienst. ‘Gemeenten zitten strak in het pak genaaid van de omgevingsdienst. Het wordt heel moeilijk om maatwerk te leveren, zoals de Omgevingswet beoogt. Om dat financieel, organisatorisch en bestuurlijk vorm te geven, zal een huzarenstukje worden. De wetgever stelt dat te gemakkelijk voor.’

Lees in Binnenlands Bestuur 24 het complete artikel over de botsende wetten.