Waarom Zeist liever meer woonwagenbewoners heeft

Dit weekend heropent woonwagenkamp Beukbergen te Zeist. Waar gemeenten doorgaans ‘kampers’ verspreiden over losse snippers openbaar groen, breidde de gemeente Zeist het ooit volledig verslonsde park met vijftig plaatsen uit tot het grootste van Europa.

Jaren van bakkeleien

‘De huizen stonden te dicht op elkaar en waren illegaal uitgebreid met een plekje voor de auto of een schuur. Het was niet meer brandveilig. En ook de openbare ruimte oogde sterk verslonsd’, vat burgemeester Koos Janssen van Zeist de toestand van woonwagencentrum Beukbergen samen bij zijn aantreden in 2006. Over hoe het in het bos gelegen centrum moest worden gemoderniseerd, hadden woonwagenbewoners en gemeentelijke bestuurders jaren van bakkeleien achter de rug.

Niet te veel op elkaar letten
Grosso modo was de uitkomst, zegt Janssen, ‘dat beide partijen vooral met hun eigen dingen bezig waren en het goed uitkwam niet al te veel op elkaar te letten. De overheid, heette het op Beukbergen, die zag je nooit, behalve als ze wat te corrigeren hadden. En met die kampbewoners, was de visie bij bestuurders, viel domweg niet samen te werken. Over en weer bestond animositeit.’

Door overheid verwaarloosd land  
Dit weekend heropent woonwagencentrum Beukbergen. Waar gemeenten er doorgaans voor kiezen om ‘kampers’ te verspreiden over spaarzame snippers openbare ruimte, breidde Beukbergen met bijna een derde uit: van 170 naar 220 wooneenheden. Daarmee is het met afstand het grootste woonwagencentrum van Europa. Veel belangrijker: de relatie tussen gemeente en bewoners herstelde. Van ‘vrijstaat’ Beukbergen is geen sprake meer. Laat burgemeester Janssen dat woord overigens niet horen. ‘Vrijstaat is typisch overheidstaal. In de ogen van de Beukbergenbewoners ging het om door de overheid verwaarloosd land. Het is maar net door welke bril je kijkt.’

Mooiste verhalen
Als nieuw benoemde burgemeester kreeg hij Beukbergen meteen in zijn portefeuille. ‘Op dat moment aanvaard je alles nog in dankbaarheid’, lacht Janssen. ‘Maar ik merkte al snel dat Beukbergen voor mijn komst opvallend vaak van verantwoordelijk bestuurder was gewisseld.’ Hij besloot eerst eens met de bewoners te gaan praten. ‘De mensen keken me aan, zo van: daar heb je de zoveelste van de gemeente die iets van ons wil of iets komt beloven.’ Hij had geen verborgen agenda. ‘Ik wilde weten hoe het de mensen was vergaan, waar ze trots op waren. Kreeg je de mooiste verhalen.’

Probleem in mootjes hakken
Beukbergen was ondergebracht in een gemeenschappelijke regeling voor het woonwagenschap van vier gemeenten: De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Zeist. ‘Iedereen praatte maar, het schoot niks op. Toen heb ik gevraagd of de andere gemeenten eruit wilden stappen, mits ze het jaarlijkse financiële tekort dat zo ontstond in het vervolg voor hun rekening zouden nemen. Ik zou ze dan niet meer over Beukbergen lastig vallen. Dat hebben ze allemaal gedaan. Zo maakte ik het schap leeg en kon ik het probleem Beukbergen in mootjes hakken. Zeist moest het voortaan zelf oplossen. Met als voordeel dat de mensen op het centrum met nog maar één partij te maken kregen.’

Niet kleiner maar groter
Hij kreeg de boel los door ‘om te denken’. Janssen: ‘Dit woonwagencentrum moest helemaal niet kleiner worden, zoals eigenlijk overal in Nederland het beleid is, maar juist groter. Konden we meteen de wachtlijst oplossen, waar inmiddels vijftig mensen op stonden.’ Niet direct een gemeentelijke taak, want ‘een gemeente is geen verhuurder. Dus dacht ik: bij het park moet een woningcorporatie worden betrokken.’

Risico’s durven lopen
Drie jaar sprak Janssen met de drie Zeister corporaties voordat een van hen bereid was om huurwoningen op Beukbergen te bouwen. ‘Zij wezen vooral naar elkaar. Wie zou de risico’s durven lopen? Ik bleef maar zeggen: joh, er zíjn helemaal geen risico’s. Je moet gewoon huizen bouwen en die verhuren tegen redelijke prijzen. En rekening houden met de wensen van de bewoners. Als je goeie huizen bouwt, heb je huurders zat.’

Plaatsingsplan
Het moeilijkste moment van het proces was het uiteindelijke plaatsingsplan. ‘Alle plekjes op het kamp waren aan iemand toegewezen en iedereen moest ‘ja’ zeggen. Ik zei tegen de mensen: ik ga pas weg als we het er allemaal over eens zijn. Drie uur hebben we zeker gepraat. Maar aan het eind gingen alle handen omhoog: zo gingen we het doen.’

Geen hakfestijn
Wat was, achteraf, de sleutel tot het succes? Janssen: ‘Dat we vanuit de gemeente zijn gestart met ontmoeting en gesprek. Zo zijn we oprecht geïnteresseerd geraakt in elkaars verhalen. En dat de Zeister politiek me altijd heeft gesteund zonder dit ingewikkelde vraagstuk te politiseren. Er is in de raad nooit een hakfestijn van gemaakt. Ze voelden zich echt verantwoordelijk voor het centrum.’

Lees het volledige verhaal over woonwagenkamp Beukbergen deze week in BB05 (inlog)