Waardenkaart moet natuurdebat verbeteren

Na de eerdere Waardenkaart Ruimtelijke Ordening, presenteert het lectoraat Area development van hogeschool Windesheim nu de Waardenkaart Natuur. De kaart bevat 22 waarden die ten grondslag liggen aan de argumenten in debatten over het natuurbeleid. Gebruik daarvan kan de discussie in gemeenten en provincies verbeteren, stelt lector Willem Buunk.

22 verschillende waarden

Discussies over de natuur kunnen fel zijn, bijvoorbeeld als het gaat over het redden van gestrande walvissen of het beheer van de Oostvaardersplassen. De grote variëteit aan opvattingen over de natuur komen voort uit 22 verschillende waarden, constateert Buunk na onderzoek van het lectoraat. Die waarden lopen uiteen van bescherming en eigenheid tot puurheid en ongetemdheid.

Beleidsmakers hebben smalle blik

Beleidsmakers hanteren een beperkte set waarden voor het formele natuurbeleid, stelt Buunk, zoals diversiteit en evenwicht. ‘Ecosystemen in stand houden is daar bijvoorbeeld op gebaseerd, soorten beschermen ook. Daarnaast is hiërarchie een onuitgesproken, maar vanzelfsprekende waarde: als de natuur ons niet bevalt, sturen we er een bulldozer overheen. Maar voor burgers blijken ook heel andere waarden een rol te spelen in de opvatting die zij hebben over natuur, zoals geborgenheid die mensen voelen bij het natuurlijke landschap van de eigen streek.’

Bomen kunnen heilig zijn

Buunk maakte als VVD-raadslid in Utrecht de afgelopen jaren discussies mee in de lokale politiek waarbij de emoties hoog opliepen. Bomenkap is bijvoorbeeld zo’n gevoelig onderwerp. Welke waarden botsen daar? Buunk: ‘Bomen kunnen heilig zijn voor mensen, zeker in de stad. Jouw uitzicht op die boom is de natuur die je ziet, dat geeft die boom grote symboolwaarde. Het functionele argument van de gemeente bij zieke bomen is dat behandelen te veel geld kost en dat de schoonheid van de stad gebaat is bij het planten van een nieuwe boom. Allemaal waar, maar realiseer je wat dat teweeg brengt bij de omwonenden die haast een persoonlijke band voelen met zo’n boom.’

Waardenkaart om debat te verbeteren

Buunk adviseert beleidsmakers om na te gaan op welke waarden hun beleid is gebaseerd en of die aansluiten bij de waarden en opvattingen van burgers. Je zult dan zien dat er vaak een mismatch is, waardoor besluiten niet begrepen worden. De Waardenkaart kan dienen als analyse-instrument om besluiten en het politieke debat beter te maken.

Betrokkenheid vergroten

Het instrument is ook effectief bij het zoeken naar manieren om burgers te betrekken bij het gebruiken en beheren van de natuur. ‘Als je wilt dat mensen geld geven of zich inzetten voor de natuur, moet je weten waar ze voor warmlopen. Je krijgt geen vrijwilligers op de been om wilgen te knotten omdat dat van Europa moet. Maar wel als je vraagt: Wij willen de natuur die bij ons dorp hoort in stand houden, helpt u mee?’