Volop groeipotentie in krimpregio’s

In de krimpgebieden van Nederland liggen grote groeikansen. Zuid-Limburg kan, na Amsterdam, de meest aantrekkelijke woonregio van Nederland worden. Groeiende leegstand en het slopen van wijken is verleden tijd, wanneer grensbarrières op de arbeidsmarkt worden geslecht.

Twee onderzoeken

Dat is de stelling in de zojuist gepubliceerde uitgave ‘Groeien aan de grens’ van vier economen van onder meer het  ruimtelijk-economisch onderzoeksinstituut Atlas voor gemeenten. De publicatie is gebaseerd op onderzoek naar de Economie van Steden en Stedelijke Netwerken (in opdracht van Platform31). Ook zijn resultaten meegenomen van onderzoek dat Atlas voor gemeenten in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft uitgevoerd naar de kansen van grensoverschrijdende samenwerking.

Arbeidsparticipatie onder druk

Volgens de economen kunnen een handvol maatregelen de sociaaleconomisch zwakke krimpgebieden ombuigen in populaire grensregio’s. Grensbarrières vormen vooral voor de arbeidsmarkt een grote belemmering. Schoolsystemen wijken af en erkenning van diploma’s over de grens gaat vaak moeizaam. Daarnaast maken afwijkende fiscale en administratieve regelgeving het lastig om over de grens te werken, constateren de auteurs. “Door de grensbarrières staat de arbeidsparticipatie in grensregio’s onder druk. Het is niet voor niets dat vooral in de grensregio’s sprake is van een lage participatiegraad en hoge werkloosheid.”

Zonder grenzen meer werk

Zonder grenzen zouden er meer banen beschikbaar zijn voor de inwoners van grensregio’s. In het boek staat beschreven dat het aantal beschikbare banen voor de inwoners van Zuid-Limburg in dat geval meer dan verdrievoudigt. “Als de kans op werk in de grensregio’s toeneemt, worden die regio’s ook een aantrekkelijker plek om te (blijven) wonen. Op langere termijn zullen de toegenomen agglomeratievoordelen in de grensregio’s er naar verwachting voor zorgen dat steeds meer mensen en bedrijven zich er gaan vestigen. De regio Zuid-Limburg zou daarmee zelfs de op één na meest aantrekkelijke woonregio van Nederland worden, net achter de regio Amsterdam.”

Verplicht Duits op school

Daarvoor moeten wel de nodige maatregelen worden getroffen. De auteurs noemen het in de grensregio’s verplicht stellen van Duits (en Frans) taalonderwijs vanaf de basisschool, verplichte stages over de grens, het afstemmen en gelijkschakelen van elkaars diploma’s en fiscale en administratieve regelgeving en grensoverschrijdende sollicitatieplicht voor uitkeringsgerechtigden in de grensregio’s.

Vaals overspoeld door Duitse studenten

De Limburgse gemeente Vaals werft sinds enige tijd studenten en medewerkers van de nabijgelegen campus van de universiteit in Aken, waar de woningnood hoog is. De studentencampagne is een overweldigend succes gebleken, zegt gemeentewoordvoerster Hilda Keulders. ‘Ze werden gehuisvest in panden die zouden worden gesloopt. Nu die tijdelijke huisvesting verdwijnt, blijkt dat veel studenten willen blijven. De vraag naar woonruimte is groter dan we kunnen bieden. We willen nu nieuwe studentenhuisvesting ontwikkelen.’

Intensieve begeleiding

Voor universiteitsmedewerkers is wonen in Vaals ook aantrekkelijk: veel koopwoningen beschikbaar, goede kinderopvang. ‘Maar heel veel nationale regels zijn helaas niet afgestemd op wonen of werken over de grens. De hypotheekrenteaftrek, kinderopvangtoeslag, zorgverzekering, noem maar op.’ Het project in Vaals heeft aangetoond dat intensieve begeleiding van de nieuwe Duitse inwoners een positief effect heeft, volgens Keulders. Naar de maatregelen uit Groeien aan de grens is de gemeente benieuwd. Tweetalig onderwijs is in de hoogste klassen van het basisonderwijs van Vaals al ingevoerd.