Vlag uit voor herbestemming monumenten

Oude monumenten een nieuw leven geven, wordt een stuk eenvoudiger door een wijziging in de concept-Omgevingswet. Minister Melanie Schultz van Haegen (infrastructuur en milieu) deed een ogenschijnlijk onbeduidende aanpassing: de term monumentencommissie is vervangen door het begrip gemeentelijke adviescommissie. Maar de impact daarvan voor de kwaliteit van de leefomgeving is groot.

Omgevingskwaliteit doel van de nieuwe wet

Bij de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit ging de vlag uit, zegt directeur Flip ten Cate. Zijn organisatie was initiatiefnemer van het pleidooi Mooiwaarts, eind 2012. Daarin roept een groep deskundigen ertoe op om kwaliteit als centrale doelstelling op te nemen in de Omgevingswet, naast een gezonde en veilige leefomgeving. Schultz erkende destijds die omissie en voegde ‘een goede omgevingskwaliteit’ toe aan de doelstelling van de wet. In een tussentijds wijzigingsvoorstel van de concept-Omgevingswet dat zij deze maand naar de Tweede Kamer stuurde, krijgt die doelstelling nu ook een concrete uitwerking voor gemeenten. Door de verplichte monumentencommissie te verruimen tot een gemeentelijke adviescommissie, kan straks met een veel bredere blik naar kwaliteit van de leefomgeving worden gekeken.

Impact bij herbestemmen

Dat heeft vooral grote impact bij herbestemmingen van monumenten, zegt Ten Cate. ‘Als je bij plannen voor herbestemming enkel naar het monumentenaspect kijkt, zal je als gemeente bijna altijd nee moeten verkopen, want vaak gaat er wel iets van de cultuurwaarde verloren. Maar als een goede architect een mooi ontwerp heeft gemaakt en een plan zorgt voor lokale werkgelegenheid of een nieuwe sociale functie voor een leegstaand gebouw, dan geeft dat ook een verbetering van de leefomgeving. Dat zijn aspecten die je ook moet kunnen meewegen.’

Monument als levend ding

Een monument moet geen dood object zijn, dat vooral in de weg staat, stelt Ten Cate, ‘maar een levend ding dat kan worden aangepast aan de wensen en behoeften van de omgeving. Dat kan met deze wet.’ Overigens moeten in de adviescommissie wel altijd deskundigen op het gebied van monumentenzorg zitten die worden betrokken bij adviezen over rijksmonumenten, stelt de minister.