Vergezichten en tegenwind op duurzaam Texel

Met 4500 aansluitingen is TexelEnergie de grootste energiecoöperatie van Nederland; leverancier bovendien van schoonste gas en stroom. In een inspirerend visieboek schetst de gemeente duurzame vergezichten: wethouder Eric Hercules wil meer, maar heeft politiek de wind niet altijd mee. Een kijkje op Texel.

Duurzaam Texel heeft één zwakke plek: de al jaren slepende discussie op het eiland over windmolens. Die horen er niet in het unieke landschap, is in de gemeenteraad de overheersende opinie. Het eiland waar altijd de wind waait, telt er op dit moment één. Terwijl met twee grote molens heel Texel van energie is te voorzien, zegt Leo Timmers, bestuurder van coöperatie TexelEnergie.

Succesverhaal

De energiecoöperatie die acht jaar geleden door bewoners werd opgericht om mee te helpen aan de gemeentelijke ambitie om in 2020 energieneutraal te zijn, is het succesverhaal van Texel. Wat een positieve energie kwam daar toen vrij, en nog, zegt Timmers. ‘Wij hebben inmiddels drieduizend leden, die met elkaar 4500 aansluitingen hebben op gas en of elektra, allemaal duurzaam opgewekt of ingekocht. Texel telt ruim zesduizend huishoudens, dus daarmee zijn wij al jaren relatief en absoluut de grootste energiecoöperatie van Nederland.’ 

‘Eilandbewoners zijn gewend hun eigen broek op te houden’, is een verklaring van wethouder Eric Hercules. Ook door de directe confrontatie met de klimaatveranderingen, denken Texelaars meer na over duurzaamheid, meent Hercules. ‘Op de klimaattop gaat het over cijfers van de zeespiegel; die ligt hier op het strand.’ Die zichtbaarheid geldt ook voor het energieverbruik. ‘Het eiland heeft twee aansluitingen: gas uit Friesland en elektriciteit uit Noord-Holland. We kunnen precies meten hoeveel stroom we minder zijn gaan verbruiken. Dat stimuleert enorm. Bewoners van ruim tweeduizend woningen, hebben op eigen initiatief – met 25 procent subsidie – energiebesparende maatregelen getroffen.’ 

Minder energieverbruik

Ook de gemeente zelf leverde een kwart in op energieverbruik, sinds alle openbare verlichting brandt op energie uit zonnepanelen die op de rioolwaterzuivering zijn geplaatst. De ambitie van Texel was ooit om als eiland volledig energieneutraal te zijn in 2020. Gaat dat ook lukken? ‘Wel als de gemeenteraad nu besluit tot het plaatsen van een paar windmolens, maar dat gaat helaas voor de verkiezingen niet meer gebeuren’, constateert de wethouder met spijt.

Trots is hij op het boekwerk Planet Texel, vol inspirerende vergezichten over duurzame ontwikkelingen op het eiland. Het boek is tot stand gekomen met hulp van ontwerpers, architecten, ondernemers, bewoners en belangenorganisaties. Er staan bijvoorbeeld ideeën in over ecologische en flexibele vakantiehuisjes en over creatief gebruik van de traditionele Texelse schapenboeten, de vele kleine schuurtjes in het landschap. Andere visies gaan veel verder: een grote herinrichting van het toeristisch centrum van De Koog. Of de aanleg van een drijvende golfbreker langs de Waddenkust, met windmolens en zonnepanelen erop, die tegelijkertijd dient als toeristische attractie en een baai vormt voor innovatieve zeeboerderijen.

Ingehaald door Ameland

Een kritisch geluid komt vanuit duurzaamheidsorganisatie Urgenda. De mooie resultaten van Texel ten spijt, wordt het eiland op duurzaamheid inmiddels ingehaald door Ameland. Daar kiest het gemeentebestuur écht voor duurzaam, zegt Antoine Maartens, die vanuit Urgenda gemeenten op de Waddeneilanden begeleidt. ‘Texel is goed bezig, maar elders gebeurt inmiddels meer. Ameland heeft nu een zonneveld van zes MW, goed voor twintig procent van het stroomverbruik op het eiland. Daar heeft de gemeente echt de nek voor uitgestoken. Hoe ga je met de provincie om, hoe speel je dat spel? Ameland is daar supergoed in, ik kan niet anders zeggen.’

Lees in Binnenlands Bestuur nr 22 het hele verhaal over Texel