'Verbied bouwen op plekken zonder infrastructuur'

Nederland heeft al zoveel infrastructuur dat het geldverspilling zou zijn om bouwprojecten te beginnen op plekken waar nog geen infrastructuur ligt. Een hogere overheid zou een wethouder die dit voorstelt of goedkeurt moeten overrulen.

Dat vinden Ton Venhoeven en Tijs van den Boomen, auteurs van De Mobiele Stad. Het boek maakt furore in overheidsland. Ambtenaren verontschuldigen zich bijna als ze het boek nog niet in hun bezit hebben, vertelt Venhoeven. Het boek loopt dan ook over van visie over de versmelting van de toch nog grotendeels gescheiden werelden van ruimtelijke inrichting en infrastructuur. De auteurs vinden ook dat auto- en ov-land aan elkaar moeten worden gekoppeld in multimodale knooppunten. Nederland als samenhangende landschapsmetropool die zowel economisch als duurzaam competitief is.

En dus niet ergens een project opstarten en dan tegen de overheid zeggen: leggen jullie even infrastructuur aan en betaal dat ook maar.

Van den Boomen: ‘Heel veel infrastructuur ligt er al. Als een projectontwikkelaar een wijk wil neerleggen waar geen infrastructuur is en de wethouder vindt dat goed, dan moet een hogere overheid als de provincie zeggen: dat gaan we dus niet doen. Als u wilt dat daar infrastructuur komt, moet u dat zelf betalen. Dat zijn simpele spelregels. De overheid kan zeggen: daar liggen knooppunten, doe het daar maar. Dat is bij uitstek de rol van de overheid.’

Venhoeven: ‘Het ontwikkelen van woningbouwlocaties waar die infrastructuur nog niet is, is ontzettend kostbaar. Als jij een locatie kunt ontwikkelen door gebruik te maken van bestaande infrastructuur, dan kun je daar heel veel geld mee verdienen. Met het hoogfrequent spoor ontstaan in Nederland kansen om via stationslocaties te ontwikkelen. Castricum bijvoorbeeld zou via zijn station onderdeel kunnen worden van de Randstad.’

Steden gedijen bij goed openbaar vervoer, schrijven jullie. Maar wordt in echt goed openbaar vervoer niet veel minder geïnvesteerd dan in autowegen?

Venhoeven: ‘Van alle vervoersbewegingen is openbaar vervoer maar 5 procent, dus dan is dat wel verdedigbaar. Dankzij de auto hebben we geen verstopte metropool. Veertig jaar geleden wilde de overheid geen metropolen, maar groeikernen. Dat kon dankzij de auto. Alle bedrijvigheid die aan stations gekoppeld zat is eraf gehaald en naar de snelwegen gegaan, omdat die betrouwbaarder en flexibeler waren voor de verbindingen met het achterland. En je kon daar gemakkelijker gebruikmaken van goedkope grond om uit te breiden. Dat was flexibeler. Nu zie je in Europees verband en in het vrachtverkeer een tegenbeweging ontstaan: we moeten toe naar multimodale vervoersnetwerken, knooppunten waar meerdere vervoers­wijzen samenkomen.’

Het budget op infrastructuur is gekort. Met de Wet Hof lijken grote investeringen door provincies moeilijker te worden. Gemeenten krijgen meer taken, waardoor ze straks wellicht minder aandacht en geld hebben voor ruimtelijke ontwikkelingen. Wat is jullie boodschap naar provincies en gemeenten?

Venhoeven: ‘Met een goede focus op knooppunten kun je ongerichte overheidsprogramma’s uit het verleden herstellen. Door knooppunten te maken, niet alleen in vervoer, maar bijvoorbeeld ook met de brede school, kan uitwisseling van kennis en zorg ontstaan. Daar kan effectiviteitswinst worden behaald. Rondom stations ruimtelijke ontwikkeling en bedrijvigheid stimuleren is goed voor de economie. Dat zijn meer banen en dat betekent minder kosten voor gemeenten.’

Er is groen licht om te experimenteren met multimodale knooppunten op drie testlocaties naar het advies van het College van Rijksadviseurs. In welke fase bevindt dit initiatief zich?
Venhoeven: ‘Er is een verzoek aan gemeenten en provincies zich aan te melden. Een open call om testlocaties aan te dragen. Als een gemeente of provincie zich wil opgeven, moeten ze mailen naar rijksadviseur Rients Dijkstra.’

Het hele interview met Ton Venhoeven en Tijs van den Boomen is te lezen in BB Magazine van 12 april 2013.