Veel binnensteden merken weinig van economische bloei

De aantrekkende economie en stijgende consumentenbestedingen hebben de winkelleegstand nog allesbehalve opgelost. Het aantal faillissementen in de detailhandel viel het afgelopen halfjaar zelfs hoger uit dan in het eerste halfjaar van 2017. De regionale leegstandsverschillen namen toe.  

Storm niet voorbij 

Dat blijkt uit het onderzoek Sprekende Cijfers Winkelmarkten 2018 van Dynamis. In eerdere jaren had vooral het faillissement van talloze landelijke ketens negatieve gevolgen voor het straatbeeld, maar volgens de onderzoekers is die storm ondanks de economische opbloei nog allesbehalve gaan liggen. In de eerste helft van 2018 gingen onder meer de ketens Kijkshop, Men At Work, Leapp en SuperTrash failliet.

Grote steden draaien beter
Dynamis constateert dat de hoofdwinkelgebieden – veelal gemeenten met meer dan 100.000 inwoners ­– wel steeds beter draaien. Daar daalde de leegstand ten opzichte van 2017 met een half procent. Slechts één op de veertien panden is in de centra niet in gebruik. Bij die 100.000+ gemeenten gaat Venlo qua leegstand aan kop. Daar staat één op de zeven winkelpanden leeg, onder meer door de uitbreiding van de Maasboulevard die veel winkels uit het stadscentrum trekt. Ook Zoetermeer, Apeldoorn, Dordrecht en Emmen worstelen met winkelleegstand.

Kwart winkels leeg
In bijna de helft van de ondersteunende winkelgebieden is de crisis nog lang niet voorbij: daar nam de leegstand juist toe. Bij koploper winkelleegstand Rijswijk steeg die tot bijna een kwart: 24 procent. De top tien wordt gecomplementeerd door achtereenvolgens Duiven, Schiedam, Oldenzaal, Veendam, Waddinxveen (in 2017 nog koploper), Almelo, Kerkrade, Terneuzen en Landgraaf.

Onzekerheid
Een aantal gemeenten had last van onzekerheid over grootschalige nieuwbouwplannen. Zo werden de centra van Assen en Breda lange tijd gegijzeld door plannen voor grootschalige retail elders in de stad. De onderzoekers pleiten ervoor de besluitvorming over dergelijke plannen waar mogelijk te versnellen. ‘Langlopende trajecten en het ontstane (bestuurlijke) vacuüm kan de dynamiek in het hoofdwinkelgebied op lange termijn ernstig schade toebrengen.’

Aanbod terugdringen
De bekende remedie tegen leegstand is de winkels in een kleiner gebied concentreren en in de aanloopstraten (waar doorgaans de meeste winkels leegstaan) via transformatie het aanbod terug te dringen. Juist in ondersteunende winkelgebieden komt die aanpak nog te weinig van de grond. Doortastende gemeentelijke managers zouden hier meer winkeliers vanuit de aanloopstraten naar het centrumgebied moeten lokken.

Multichannel groeit hardst
Ondanks de hardnekkige leegstand zit de omzet van de detailhandel al sinds 2016 in de lift, een enkele maand daargelaten. Ook in de maand juli lag de omzet weer 4 procent hoger dan een jaar eerder. Maar een aanzienlijk deel van die toename komt voor rekening van online aankopen, die ten opzichte van juli 2017 met liefst 22 procent zagen stijgen. Wel spelen steeds meer winkelier op deze trend in door zich als multichannel retailer te positioneren: met zowel een fysieke winkel als online verkoop. De omzet van deze categorie groeide het hardst: 37 procent.