Ommekeer provincies bij aanpak leegstand

Steeds meer provincies verzetten zich tegen nieuwe winkelplannen in de buitengebieden, zoals outlets en megasportwinkels en -supermarkten. In acht provincies klinkt duidelijk en concreet verzet tegen nieuw winkelaanbod dat de centrumgebieden bedreigt. Alleen in de drie noordelijke provincies en Zeeland is het oorverdovend stil, constateert Cees-Jan Pen, lector Brainport bij Fontys Hogescholen.

Provincies nemen stelling tegen outletcentra

In een column op deze website geeft Pen een overzicht van de verschillende aanpakken per provincie. Gelderland, Limburg, Zuid-Holland en Noord-Brabant nemen in hun beleid en in besluitvorming over nieuwe plannen duidelijk stelling tegen outletcentra en grote sportketens in de periferie. Dat soort nieuwe plannen zijn een doorn in het oog van Pen, die gelooft dat zij de nekslag zijn voor vitale binnensteden. Ook Overijssel heeft zich in de recente discussie over een megasupermarkt in Steenwijk uitgesproken tegen perifere winkeluitbreiding. Noord-Holland probeert dergelijke ontwikkelingen in te dammen door de recente oprichting van een sterke provinciale retailcommissie.

Gelaten houding vier provincies

Pen bekritiseert in zijn stuk de gelaten houding van Friesland, Groningen, Drenthe en Zeeland. “In bestuursakkoorden en lobbystukken voor de agenda Stad roept het noorden wel allerlei smart city stuff over sterke en vitale centra en kiezen voor de binnenstad, maar rond het outletdebat is het oorverdovend stil. Zeeland heeft terecht haar handen vol aan het bizarre ruimte-om-in-de-kust-te-bouwendebat, maar dat mag geen reden zijn voor pappen en nathouden als het gaat om retailbeleid”, schrijft Pen in zijn column.

Fenomeen overbewinkeling onderbelicht

Aanleiding voor het stuk zijn de recente berichten over de ondergang van grote winkelketens zoals V&D en de schoenenwinkels van Macintosh. In publieke discussie daarover is volgens Pen te weinig aandacht voor het fenomeen “overbewinkeling”: de retailmarkt is verzadigd; nieuwe plannen leiden er onherroepelijk toe dat elders winkels verdwijnen. Op die manier vormen de outletcentra en andere winkelplannen in de buitengebieden een bedreiging voor de binnensteden.

Verschuiving bij provincies

Pen hoopt dat de provincies het tij kunnen keren. Hoewel hij kritisch is over de achterblijvers, klinkt hij optimistisch over de ommekeer die provincies het afgelopen jaar hebben ingezet. Afgelopen juni, na een analyse van de provinciale coalitieakkoorden, stelde Pen nog dat provincies ‘de hete aardappel doorschuiven’. Leegstand in de winkelgebieden werd in veel akkoorden niet als zelfstandig probleem benoemd. Hij noemde de provincies ‘terughoudend, terwijl de urgentie groot is’. Een half jaar later, nu de nieuwe colleges daadwerkelijk aan de slag zijn gegaan, ziet hij een verschuiving. “De roep om stevige regie van provincies wordt steeds luider en terecht. Tegelijkertijd wordt steeds duidelijker dat de markt het leegstands- en verduurzamingsvraagstuk onvoldoende oppakt. De overheid loopt wat betreft de aanpak van leegstand steeds verder voor op de markt. Gelukkig pakken steeds meer provincies hun verantwoordelijkheid.”