Omgevingsdiensten: traagheid troef

Het Inter Provinciaal Overleg (IPO) vraagt zich af of het lukt de omgevings- of regionale uitvoeringsdiensten (rud’s) per 1 januari 2012 te laten starten. In veel provincies verlopen de gesprekken uitermate moeizaam of liggen ze helemaal stil, zegt de Zuid-Hollandse milieugedeputeerde Erik van Heijningen (VVD), tevens IPO-bestuurslid: ‘Hét grote probleem is om alle neuzen in een regio dezelfde kant op te krijgen.’

De vorming van rud’s is afgesproken om de vergunningverlening, de handhaving en het toezicht bij bouw- en milieuge relateerde kwesties te verbeteren. De Tweede Kamer en het vorige kabinet hebben hier diverse malen met klem op aangedrongen. De rud’s moeten taken gaan uitvoeren van gemeenten, provincies, milieudiensten en ook bijvoorbeeld van de VROM-inspectie. Duizenden ambtenaren veranderen hierdoor van werkgever en/of werkplek.

Het vorige kabinet heeft de provincies een regierol toebedeeld. Volgens Van Heijningen laten de vorderingen te wensen over. In Zuid-Holland gaat het volgens de IPO-bestuurder goed, mede dankzij de hier al draaiende milieudiensten. Verder worden vorderingen gemaakt in Friesland, Groningen, Noord-Brabant, Gelderland en de regio Amsterdam (gebied IJmond, Noordzeekanaal). De rest van het land blijft hierbij achter, aldus Van Heijningen.

In een brief aan de ministers Opstelten (Veiligheid en Justitie, VVD) en Donner (Binnenlandse Zaken, CDA) en staatssecretaris Atsma (Infrastructuur en Milieu, CDA) spreekt het IPO zijn zorgen uit over de voortgang. Provincies hebben volgens deze brief behoefte aan ‘effectieve bestuurlijke instrumenten om impasses te doorbreken’.

Van Heijningen: ‘We moeten het proces versnellen, en daarvoor kan als ultiem middel een aanwijzingsinstrument nodig zijn. Want wat doe je als acht gemeenten het eens zijn over samenwerking en één gemeente in de regio wil niet meedoen? Op dit moment kan je dan geen doorbraak forceren zonder als een olifant door de porseleinkast te gaan.’

Het IPO signaleert eveneens dat het Rijk tot nu toe heeft nagelaten om duidelijk te maken welke rijkstaken aan de rud’s worden overgedragen. Eerder is beloofd dat het Rijk vóór 1 januari 2011 uitsluitsel zou geven.

Koerswijziging

Van Heijningen wil zo snel mogelijk om de tafel met de verantwoordelijke bewindslieden en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG): ‘Het zou ook helpen als de minister nu zegt dat het tempo omhoog moet. Sommige bestuurders speculeerden op een koerswijziging doordat er een nieuw kabinet zou komen.’

Naast de komst van een aanwijzingsbevoegdheid is volgens Van Heijningen van het grootste belang dat een ingeboekte ‘efficiencykorting’ van 100 miljoen euro van tafel gaat. Blijkens het regeerakkoord wil het kabinet deze rekening bij de gemeenten neerleggen. ‘We zitten nog in de opbouwfase. Dan werkt zo’n boodschap hartstikke demotiverend. Dit leidt alleen maar tot bestuurlijke boosheid en frustratie’, vindt Van Heijningen.

De VNG is het op dit punt hartgrondig met het IPO eens. Over de aanwijzingsbevoegdheid heeft de gemeentekoepel een ander standpunt: deze moet niet bij de provincies, maar bij de minister komen te liggen, vindt de VNG. Een woordvoerster van het IPO zegt dat de provinciekoepel hiermee kan instemmen. Op welk niveau de aanwijzingsbevoegdheid wordt neergelegd, is volgens haar van ondergeschikt belang.