Nieuwe vertraging omgevingsdiensten dreigt

Stappenplan
Tijdens bestuurlijk overleg tussen het Rijk, provinciekoepel IPO en de VNG is woensdag afgesproken dat vóór 1 juni duidelijk is hoe de omgevings- of regionale uitvoeringsdiensten (rud’s) er uit gaan zien. Hiertoe is een ‘stappenplan’ gemaakt.

Resultaat
Wat er gebeurt als op 1 juni onvoldoende vooruitgang is geboekt, is vooralsnog onduidelijk. De Tweede Kamer heeft in 2010 bij motie uitgesproken dat provincies en gemeenten zo nodig via de wet tot samenwerking moeten worden gedwongen als ‘het bottom-up proces’ onvoldoende resultaat heeft.

Rud
Rijk, IPO en VNG zijn al jaren in gesprek over de vorming van omgevingsdiensten. Formeel ligt vast dat op 1 januari 2012 in het hele land rud’s operationeel zijn, maar nu al staat vast dat dit niet gaat lukken.

Balans
Volgens de VNG maakt het Rijk op 1 juni ‘de balans op’ naar aanleiding van de woensdag gemaakte afspraken. De gemeentekoepel stelt voldoende vertrouwen te hebben in de voortgang, en meent daarom dat wetsaanpassingen niet nodig zijn.

Winst
Wel benadrukt de VNG dat een door het kabinet aangekondigde bezuiniging van 100 miljoen euro van tafel moet. Het kabinet wil dit bedrag korten op het Provincie- ‘en/of’ Gemeentefonds, omdat provincies en gemeenten via de rud’s ‘efficiencywinst’ kunnen behalen. 

Bedreiging
De VNG noemt de aangekondigde korting ‘een serieuze bedreiging voor de oprichting van de rud's en daarmee voor de kwaliteit van toezicht en handhaving’.

Motivatie
Volgens een woordvoerder van de VNG dreigen gemeenten gedemotiveerd te raken. ‘Gemeenten gaan nu denken: waar doen we het eigenlijk voor? Het is niet bevorderlijk voor zo’n proces als je er middenin zit, en dit komt eroverheen. Gemeenten gaan dan denken: het doel was kwaliteitsverbetering, maar nu lijkt het een bezuinigingsslag te worden. Dat haalt de motivatie weg om in een goed tempo door te gaan.’

Kwaliteitsverbetering
In de rud’s moeten provincies en gemeenten gaan samenwerken op het gebied van vergunningverlening (milieudeel omgevingsvergunningen), het milieutoezicht en de handhaving. Dit moet leiden tot kwaliteitsverbetering.

Samenwerking
De omgevingsdiensten zijn in discussie sinds in juli 2008 een commissie onder leiding van Jan Mans constateerde dat de milieuhandhaving ernstig tekortschiet. Mans pleitte ervoor gemeenten en provincies wettelijk te verplichten tot samenwerking in rud’s. Onder druk van de koepelorganisaties en, in het verlengde hiervan, de Eerste en Tweede Kamer, zag het kabinet hier toen van af.