‘Handelsverdrag bedreigt Nederlands schaliegasverbod’

Een handelsverdrag waar de EU en de VS volgende week over onderhandelen kan een mogelijk Nederlands schaliegasverbod in de weg staan. Dat stelt Milieudefensie.

Clausule
Een clausule in dat verdrag maakt het mogelijk dat bedrijven het recht krijgen om bij de Nederlandse staat schadeclaims in te dienen voor misgelopen winsten. Milieudefensie baseert dit verhaal op een rapport van de Friends of the Earth Europe, de Brusselse koepel van milieuorganisaties. De milieuorganisatie vraagt minister Ploumen er bij de Europese Commissie op aan te dringen zulke rechten uit handelsverdragen te schrappen.

Angst voor claims
Volgens Milieudefensie wil Nederland geen schaliegas en wijst op de 150 gemeenten die zich schaliegasvrij hebben verklaard. Het huidige moratorium van anderhalf jaar op schaliegasboringen zal worden omgezet in een verbod, verwacht Ike Teuling van Milieudefensie.  ‘Maar het nieuwe handelsverdrag kan roet in het eten gooien: ons parlement kan, uit angst om aangeklaagd te worden, van een verbod afzien.’

Staten aanklagen over nieuwe milieuwetgeving
In het verdrag staat volgens Milieudefensie hoogstwaarschijnlijk een clausule waarin is geregeld dat bedrijven uit landen binnen het verdrag die (toekomstige) winsten mislopen door bijvoorbeeld nieuwe milieuwetgeving, zoals een Nederlands schaliegasverbod, staten daarvoor aan kunnen klagen bij een private arbitragecommissie. De Amerikaanse schaliegaswinner Chevron zou een van die bedrijven kunnen zijn.

Recht bedrijven boven recht burgers
In heel Europa schijnt het verzet tegen het verdrag te groeien en ook de Tweede Kamer deelt de zorgen van maatschappelijke organisaties en heeft met een motie opgeroepen tot een brede publieke consultatie over het verdrag. Ike Teuling: ‘Het recht op winst voor bedrijven wordt in dit verdrag boven het democratische recht van Europese burgers gesteld. Het zou bizar zijn als energiebedrijven straks democratische wetten en regels die milieu en gezondheid beschermen, aan kunnen vechten buiten de rechtbank om.’

Verdrag ondermijnt democratie
De gemeente Boxtel, een van de gemeenten waar schaliegasboringen zouden gaan plaatsvinden, wijst er in een reactie op dat het standpunt van de gemeente over schaliegas hetzelfde blijft: er is al jaren geen draagvlak voor. ‘En als democratisch land zouden we er dus vanaf moeten zien. Dit handelsverdrag ondermijnt dat’, aldus de woordvoerder van wethouder Peter van der Wiel. Hij kan zich dan ook niet voorstellen dat deze clausule wordt doorgezet. 'Het zou toch buitengewoon merkwaardig zijn als toekomstige keuzes niet meer mogen worden gemaakt?'

Clausule moet eruit
De woordvoerder zou het begrijpen als een bedrijf als Chevron hier al 30 platforms had en ineens door een nieuwe wet zou moeten stoppen. 'Maar op basis van toekomstige keuzes is vrij bizar. Het lijkt me dus dat die clausule eruit moet. Het is vreemd om een soeverein recht weg te geven.' Hij wijst erop dat Nederland ook nog geen brede maatschappelijke discussie over energievoorziening heeft gehad. 'Het zou een slechte zaak zijn als we door een verdrag een energiebron omarmen of uitsluiten.’

UPDATE Wethouder Peter van der Wiel voegt nog toe dat Cuadrilla, het bedrijf dat in Boxtel een proefboring wil houden, geen Amerikaans bedrijf is. Het handelsverdrag is dan ook niet van toepassing op schaliegas in de gebieden, inclusief Boxtel, waar Cuadrilla de opsporingsvergunning van de Rijksoverheid heeft gekregen.