Groeikernen groeien niet, maar vergrijzen

De meeste groeikernen groeien nauwelijks nog en de bevolking zal de komende decennia vergrijzen. Ook worden deze groeikernen minder welvarend: het aandeel huishoudens met een hoger inkomen daalt al sinds de eeuwwisseling. Grote steden groeien wel sterk, maar of dat zal doorzetten is onzeker.

Verhuisstromen bekeken

Dat blijkt uit de resultaten van een onderzoek naar verhuisstromen tussen steden en omliggende gemeenten door het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving). In de studie De stad: magneet, roltrap en spons. Bevolkingsontwikkelingen in stad en stadsgewest is gekeken naar zes stadsgewesten: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Eindhoven en Groningen. De grote steden groeien sinds de jaren tachtig en de laatste vijf jaar nog sneller.

Gezinnen blijven in de stad

De stad trekt als een magneet jongeren aan, constateert het PBL: meer jongeren volgen hoger onderwijs en trekken daarvoor naar de grote stad, waar ze hun studie- en werkcarrière beginnen (het “roltrap-effect”). Meer dan vroeger blijven deze nieuwkomers ook in de stad wonen, ook als ze een gezin gaan stichten. In de jaren zestig en zeventig trokken jonge welvarende stellen en gezinnen nog massaal de stad uit om zich in omliggende gemeenten te vestigen. Tegenwoordig  kiezen - vooral hoogopgeleide - stellen er vaker voor om in de stad te blijven en daar hun kinderen te krijgen, aldus het PBL. In de periode 2000 – 2014 groeide Utrecht met bijna 95.000 inwoners: Amsterdam kreeg er ongeveer 80.000 bij; Den Haag 70.000; Groningen en Rotterdam elk ruim 25.000 en Eindhoven bijna 20.000.

Groeikernen niet meer populair

In de omliggende gemeenten is daardoor het tegenovergestelde het geval. Nog steeds trekken veel gezinnen vanuit de stad naar deze plaatsen, maar minder dan voorheen. Vooral de voormalige groeikernen, plaatsen zoals Zoetermeer en Nieuwegein, die door de overheid begin jaren ‘70 waren aangewezen om de overloop vanuit de stad op te vangen, lijken aan populariteit in te boeten. De groei is er gestokt en vergrijzing ingezet.

Regionale afstemming nodig

Of de huidige sterke groei van de steden zal voortzetten is volgens het PBL onzeker. De groei van nu kan nog decennia doorzetten, maar er zijn aanwijzingen dat die groei op langere termijn mogelijk stopt. Het aantal jongeren zal niet meer groeien en de participatie aan het hoger onderwijs bereikt zijn maximum. Wellicht komt ook het vertrek van gezinnen uit de grote stad weer op gang. Volgens het PBL is er duidelijk sprake van een wederzijdse afhankelijkheid van steden en omliggende gemeenten. Het PBL pleit dan ook voor meer regionale afstemming tussen gemeenten om samen “een breed palet van aantrekkelijke woonmilieus” te bieden. (Bron: PBL)